Mayıs 2003-ANKARA
avukat@ozgureralp.av.tr
Alan adı başvurularının röntgeni…
Jenerik alan adları ile ilgili istatistikler, başvuruların yapıldığı http://www.generic.nic.tr sitesinde yayınlandı. Bilindiği üzere başvurular 08.04.2003 – 08.05.2003 tarihleri arasında internetten yapılacaktı. Ancak başvuruların yarısından fazlasının son dört gün içerisinde yapılması, başvuruların denetlenmesi sürecini uzatmış ve bu nedenle daha önce 12.05.2003 olarak duyurulan noter çekilişi ileri bir tarihe ertelenmişti.[1]
Sitede yayınlanan istatistikler incelendiğinde aslında çok da sürpriz olmayan sonuçların ortaya çıktığı görülüyor.
Jenerik alan adları ile ilgili olark işletilen süreç boyunca toplam 30811 adet başvuru yapılmış. Bunlardan com.tr uzantılı olmadığı için 1776 adet başvuru reddedilmiş. Toplam 29035 adet olan com.tr uzantılı alan adları için yapılan başvurulardan 2853’ü ise halen tahsis edilmiş olduğu gerekçesiyle reddedilmiş. Örneğin halen Ahşap Ürün Sanayi A.Ş. tarafından kullanılan www.ahsap.com.tr adresi için yirmiye yakın başvuru reddedilmiş durumda. Bu nedenle reddedilen başvurular haricinde değerlendirilecek nitelikteki başvuruların toplam sayısı 26182 olarak belirtilmiş. Bu arada 6628 adet farklı com.tr başvurusu mevcut. Başka bir deyişle ortalama bir alan adı için beş başvuruda bulunulmuş. Ancak talep değerleri yüksek olan alan adları düşünüldüğünde bu çıkarımın çok da sağlıklı olduğu söylenemez.
Sitede yer alan bilgilere göre son 4 günde toplam 19539 başvuru yapılmış ve bunun tüm başvurulara oranı da %63,416. Bu oran aslında ülkemize has bir özelliğin bu uygulamaya nasıl yansıdığının hazin bir göstergesi. Faturalarını son günde yatırmayı, başvurular için son günü hatta mesai saatinin bitimini tercih eden halkımız alışkanlığını değiştiremediğini bir kez daha göstermiş. Durum böyle olunca da noter çekilişi ertelenmek zorunda kalmıştı hatırlarsanız. Aslında, özellikle başvuru sahiplerinden istenen belgelerin incelenmesinin süreci uzatacağı aşikardı. Kanımca talipliler arasında önce noter çekilişi yapı daha sonra uygun şartlara sahip olmayanların elenmesi suretiyle yapılacak bir uygulama daha hızlı ve başarılı olurdu. Gerçi bu da mükemmel bir sistem değil ama yine de kötünün iyisidir diye düşünüyorum.
Sitede yer alan ilginç bir istatistik ise yapılan başvuruların illere göre dağılımına ilişkin olanı. Buna göre, sonuçlar aslında hiç sürpriz değil. Üç büyükler burada yine üç büyükler. En çok başvuru yapılan il İstanbul. Başvuru sayısı. 21253. Onu 5106 başvuruyla Ankara ve 1335 başvuruyla İzmir takip ediyor. Tabi bu başvurulara son dört gün dahil değil. Ancak sonuç pek değişebilecek gibi gözükmüyor.
Bu arada illere göre yapılan başvuru sayılarını içeren istatistikte başvuru sayısı sadece 1 olup en azından şeref sayısı olarak tabelaya ismini yazdırabilen iller ise şöyle ; Ağrı, Giresun, Gümüşhane, Kastamonu, Osmaniye ve Samsun. Bir de hiç tabelaya giremeyen aslında sadece bu alanda değil diğer alanlarda da aynı sıkıntıları çeken illerimiz ise şöyle; Adıyaman, Ardahan, Bayburt, Bingöl, Düzce, Diyarbakır, Erzincan,Hakkari,Iğdır, Karabük, Kilis, Kırşehir, Mardin, Muş, Niğde, Siirt, Sinop, Şırnak ve Tunceli. Son dört günlük başvuruların istatistiklerde yer almamasından dolayı bu bilgilerde değişiklik olabileceğini tekrar hatırlatalım. Ancak görüldüğü üzere, istatistikler aslında Türkiye’nin röntgeninin de bir anlam da çekmiş oluyor. İller ve bölgeler arasındaki ayrımın her alanda olduğu gibi bilgi teknolojileri alanında da tezahür etmiş olması ise maalesef şaşırtıcı bir sonuç olamıyor o yüzden.
İllere ilişkin istatistiklerde ayrıca “Out of Turkey” başlığı açılmış. Toplam 9 adet başvuru yurtdışından yapılmış. Bu da aslında com.tr uzantılı alan adlarının hangi amaçla kullanılabileceğine ilişkin ayrı ve şüphesiz bir o kadar da önemli bir gösterge.
Sitede ayrıca başvuru yapılan alan adlarının ilk harfine göre de bir sıralamaya yer verilmiş. Bu sıralama aslında Türk dil yapısının günümüzde hangi harfler üzerinde yoğunlaştığının gösterebilecek ilginç bir istatistiği de getirmesi açısından önemli. Buna göre kıl payı bir farla 2674 başvuruyla “b” harfi 2663 başvuruya sahip “a” harfinin önüne geçmiş. İlk beşe giren “s” harfinin 2532 “e” harfinin 2413 ve son olarak “t” harfinin 2294 adet başvurusu var.
Sitede ayrıca başvuran kuruluşlara göre de bir sıralamaya verilmiş. Kanımca en önemli istatistik de bu. Bu istatistikten aslında uzunca bir süredir haksız rekabet yaratmamak amacıyla verilmeyen jenerik alan adlarının bu saatten sonra da haksız rekabet yaratacağı gerçeğinin değişmeyeceği açıkça anlaşılıyor. Başvuru çokluğuna göre sıralanan ilk beş kuruluş şöyle. 818 başvuruyla Deltakom a.ş. birinci , 637 başvuruyla Deltakom a.ş. (sitede bu şekilde yer verilmiş) 523 başvuruyla sahil reklam paz. bas. yay. ltd. Şti üçüncü turk nokta net bilgi hizmetleri as 338 başvuruyla dördüncü ve 329 başvuruyla turknet bilgi hizmetleri as beşinci.
Yukarıdaki ve sitede yer alan diğer verilerden de anlaşıldığı üzere bu işin en çok taliplileri danışmanlık ve bilişim şirketleri olmuş. Bu da, gelecekte bu alan adlarının hangi amaçlarla kullanılacağının açık bir göstergesi.
Bazı şahıslar tarafından ise bizzat ikiyüz adetin üzerinde başvuruda bulunulmuş. Bu tespit de aslında başvuru taleplerinin aslında ne amaçlı olarak kullanılmak istendiğinin ayrı bir göstergesi. Aslında hiç üşenmeden, rantabilitesinin yüksek olduğuna inandıkları siteleri için bizzat şahısları adına başvuruda bulunanların başvuruları reddedilir veya noter çekilişinde kazanamazlarsa en azından “tr” alan adı yönetimi tarafından emeğe saygı adına en azından kendilerine birer mansiyon ödülü verilmeli diye düşünüyorum.
Sitede ayrıca com.tr uzantılı olmadığı için reddedilen başvurularda listelenmiş. Com.tr uzantılı alan adlarına izin verilmemesine rağmen yine de başvuruda bulunulan adlarının uzantıları şu şekilde ;Biz.tr org.tr gen.tr net.tr web.tr name.tr Aslında, sitede hangi uzantılı alan adları için başvuruda bulunulabileceği çok net olarak ifade edilememişti. Oysa bu problem başvurulan alan adının yanına bir kutucuk konarak ve sadece com.tr uzantısına izin verilebilerek rahatlıkla çözülebilirdi. Böylece 1776 adet yanlış başvuru yapılmamış olurdu. Hele hele geçersiz başvurulardan bir kısmının Türk Telekomünikasyon A.Ş tarafından yapılmış olması ise çok düşündürücü. Bu da sistemdeki kopukluğun büyük bir göstergesi kanımca.
Görüldüğü üzere, sitede yayınlanan istatistikler Türkiye’nin internete bakışının bir röntgeni aslında. Bu röntgeni analiz etmek için ise konunun uzmanı olmaya gerek yok. Haksız rekabete yol açmaması için uzunca bir süredir izin verilmeyen jenerik alan adlarının kullanıma açılmış olmasının yeni ve büyük bir pazar yarattığı gerçeğini bilin yeter.
Av.Özgür Eralp
Mayıs 2003 – Ankara