Av.Özgür Eralp
www.ozgureralp.av.tr
Kasım 2011 – Ankara
Cep telefonu hattı ile internete bağlanma neticesinde meydana gelen fahiş miktarda faturalara ilişkin hukuki sorunlar ve çözüm önerileri
İnternet bağlantılı özellikli cep telefonu kullanımının yaygınlaşmasıyla tüketiciler tarafından fahiş miktarda gelen cep telefonu faturalarıyla ilgili olarak sorunlar yargıya taşınmaya başlanmıştır. Bu çalışmada bu sorunun hukuki ve teknik boyutu verilmeye çalışılacak ve çözüm önerileri üzerinde durulacaktır.
GPRS (General Packet Radio Service- Genel Paket Radyo Servisi): Cep telefonu ya da GPRS PC Card ile internet’e çok hızlı ve ekonomik bağlanmayı sağlayan bir teknolojidir. GPRS, yüksek erişim hızının yanı sıra, bağlantı süresi üzerinden değil gerçekleştirilen veri transferi üzerinden ücretlendirilen ekonomik iletişim olanağı sağlamaktadır. Bu sayede sürekli internete bağlı kalınabilir ve veri transferi yapılmadığı sürece herhangi bir ücret ödenmez.
GPRS uyumlu cep telefonunu aracılığıyla ya da GPRS PC Card ile taşınabilir bilgisayardan ya da PC’den internet’e bağlanılabilir. Bunun için telefonunu ya da GPRS PC Card’ın bilgisayara tanıtılması ve gerekli yazılımın yüklenmesi yeterlidir.
Byte (Bayt) : Bilgisayar içinde her karakter aynı zamanda 1 Byte’tır. Örneğin A karakteri=1 Byte.
A karakteri =1 Byte
A karakteri=8 Bit
Yukarıdaki eşitliklere göre 1 Byte=8 Bit sonucu çıkarılabilir.
1 Byte=8 Bit
1 KB (Kilo Bayt)=1024 Byte
1 MB (Mega Bayt)=1024 KB
1GB (Ciga Bayt)=1024 MB
1 TB (Tera Bayt)=1024 GB’dır.
Soru: ANADOLU kelimesi kaç Byte ve kaç Bit’tir.
Çözüm: ANADOLU kelimesi 7 karakterden oluşmaktadır. 1 Karakter=1 Byte olduğu için bu kelime 7 Byte’tır. 1Byte=8 bit olduğundan dolayı bu kelime 8×7=56 Bit’tir.
Soru: 2048 KB kaç MB’dır?
Çözüm: 1024 tane KB=1 MB olduğundan 2048 KB=2 MB’tır. Çünkü 2048’in içinde 2 tane 1024 vardır.
Aşağıda net büyüklükler yer almaktadır;
1 byte = 2^3 bits = 8 bits (= 1 character)
1 kilobyte (K / Kb) = 2^10 bytes = 1,024 bytes
1 megabyte (M / MB) = 2^20 bytes = 1,048,576 bytes
1 gigabyte (G / GB) = 2^30 bytes = 1,073,741,824 bytes
1 terabyte (T / TB) = 2^40 bytes = 1,099,511,627,776 bytes
1 petabyte (P / PB) = 2^50 bytes = 1,125,899,906,842,624 bytes
1 exabyte (E / EB) = 2^60 bytes = 1,152,921,504,606,846,976 bytes
Aşağıda internet üzerinden yapılan araştırmalar neticesindeki örnek gprs tarifeleri yer almaktadır:
http://abonelik.tnn.net/gprs_faq.asp (01.05.2009 itibariyle)
http://www.vodafone.com.tr/Tarifeler/tarifeler.mobilinternet.php (01.05.2009 itibariyle)
http://www.vodafone.com.tr/Tarifeler/tarifeler.mobilinternet.php (01.12.2009 itibariyle)
http://www.avea.com.tr/tr/sta/kurumsal/servisler/veriiletisimi/internet_paketleri.shtml (01.05.2009 itibariyle)
http://www.avea.com.tr/tr/sta/kurumsal/servisler/veriiletisimi/internet_paketleri.shtml (01.12.2009 itibariyle)
http://www.turkcell.com.tr/bireysel/servisler/mobilinternet/mobilbaglantiteknolojileri/GPRS
(01.05.2009 itibariyle)
http://www.turkcell.com.tr/bireysel/servisler/internet/internetpaketleri/faturalihat (01.12.2009 itibariyle)
Bu tür uyuşmazlıklarda dikkat edilmesi gereken en önemli husus; iletişim için kullanılan mobil telefonun IMEI numarası, marka ve model bilgilerinin tespit edilmesidir. Bu husus uyuşmazlık konusu data bağlantısının doğrudan müşteri tarafından mı yoksa telefon sim kartını kopyalayan bir teknoloji kullanımı ile üçüncü şahıslar tarafından mı yapıldığı hususunu aydınlatabilecektir.
Eğer data bağlantısı bizzat kişi tarafında yapılmışsa o zaman gelen faturaların fahiş miktarda olup olmadığı tartışılabilecektir.Yukarıda byte-kb-mg-gb büyüklükleri ile ilgili detaylı bilgi verilmişti. Bu husus çok önemlidir ve bu tür tarifelendirme normal bir kullanıcının anlayamayacağı kadar teknik ve karmaşıktır. Bu tarife bilgilerinin de abonelere sadece internet üzerinden genel olarak ulaştırıldığı anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere ülkemizde YTL-TL geçişi olmuş ve Türk lirasından 6 adet sıfır atılmış, kuruşlandırma dönemi başlamıştır. Türk tüketicileri kuruşlandırmayla ilgili hesaplamaları da net olarak halen tam anlamıyla kavrayamamaktadırlar. Orta düzeydeki bir kullanıcıya 0.002TL’nin kaç kuruş-kaç TL olduğunu sorarsanız net bir cevap alabilmeniz çok zordur. Bir de kdv ve ÖİV’in dahil olup olmadığı hususları çok açıkça belirtilmemektedir. Bu hususlara da tarifelendirme yapılırken dikkat edilmelidir.
22.12.2004 Tarihli 25678 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği’nin Şeffaflık ve Bilgilendirme başlıklı 6.maddesinde belirtilen “Sunulacak hizmetlerin, Hizmetlerin kapsamının, Hizmetlere erişim ve hizmetin kullanımı konusunda genel hüküm ve şartların, Hizmet için uygulanacak tarifeler ve varsa tarife paketlerinin aboneye nasıl bildirildiğini”, (özellikle kısa mesaj, internet, basın, yayın organları veya posta gibi ürünlerden hangilerinin ne şekilde kullanıldığının da belirtilerek)
Bu tür beklenmeyen ve istenmeyen yüksek faturalar nedeniyle abonelerin zarar görmesini engellemek için internet hizmeti veren şirketlerin alabileceği önlemler mevcuttur. Bu önlemler durağan olmayıp iletişim teknolojisi sürekli geliştiğinden yeni bilgilendirme ve uyarma yöntemlerinin de uygulanması gerekmektedir;
Belli bir kontör/ücret artışından sonra aboneyi telefonla, postayla, elektronik postayla vb. yöntemlerle uyarmak.
Bu tür yüksek fatura oluşma riskine karşı etkin bir biçimde televizyon, radyo, gazete, dergi gibi medya araçları ile kamuoyunu uyarmak ve de bütün kullanıcılara e-posta, aylık faturalarla birlikte gönderilecek broşürler vb yöntemlerle kullanıcıları bilgilendirmek.
Kullanıcı; abonelik sözleşmesini imzalarken kullanıcıya bu tür yüksek miktarda gelebilecek hizmetlere kapalı olarak abonelik vermek ve bu tür hizmetlerin açılmasını ayrı ve özel bir başvuruya tabi kılmak.
Kullanıcıların aboneliklerini bu hizmetlere açmak için başvurduklarında bu görüşmelerin açılması nedeniyle bu tür bağlantılarda ücretlendirmenin nasıl yapıldığını ve de bu görüşmeler nedeniyle yüksek miktarlı faturalar gelebileceği (örneğin bu internet bağlantınızın bir saati ortalama 500. -TL olarak ücretlendirilecektir gibi.) konularında bildirimde bulunmak. İnternet cafeye gittiğinizde 1 saat içine ödeyeceğiniz miktarı bilirsiniz. Ancak yukarıdaki tarifelendirme örneklerine bakıldığında orta düzeydeki bir tüketicinin 1 saatlik bağlantı için ne kadar ücret ödeyeceğini kestirmesi zordur.
Kullanıcın aboneliğine belli bir limit koyulup (kullanıcının sözleşme kurulurken ödemeyi taahhüt edeceği bir miktar; örneğin aylık 500. -TL gibi) bu limitin üzerindeki görüşmeleri kesmek. Böylece bu limit miktarının bir nevi sigorta görevini görüp kullanıcının ödemeyi kabul ettiği miktarlardan yüksek miktarlardaki faturalarla karşılaşmasını önlemek.