Kredi Kartlarında (Charge Back) Ters İbraz İşleminin Hukuki Boyutu

AVUKAT ÖZGÜR ERALP
www.ozgureralp.av.tr
avukat@ozgureralp.av.tr

Kredi Kartlarında (Charge Back) Ters İbraz İşleminin Hukuki Boyutu

Giriş
Son yıllarda banka kartı ve kredi kartıyla yapılan alışverişlerde ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi ve vergilendirme avantajları nedeniyle de hükümetler tarafından desteklen bu ödeme modeli hemen hemen her ülkede yaygınlaşmaya devam edilmektedir. İnternetin kullanımının artmasıyla internetteki alışveriş siteleri de artmış özellikle uluslar arası alışverişlerde ödeme yöntemi olarak kredi kartını kullanımı tercih edilir olmuştur. Bu gelişime paralel olarak da dolandırıcılar sistemin açıklarını kullanarak menfaat elde etmeye başlamışlardır. Başkasına ait kredi kartı bilgileriyle internetten alışveriş yapan kişiler nedeniyle asıl kart sahipleri bu işlemleri iptal ettirmekte bu nedenle de bankalar ilgili işyerine yaptıkları ödemeleri geri talep etmektedirler. Bu da işletmelerin mali kaybına ve dolayısıyla hukuki uyuşmazlıkların çıkmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada genel olarak ters ibraz (charge back) şeklinde ifade edilen bu işlemler ve hukuki boyutu incelenmeye çalışılacaktır.
Tanımlar

Kredi kartı: Nakit kullanımı gerekmeksizin mal ve hizmet alımı veya nakit çekme olanağı sağlayan basılı kartı veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasıdır.

Kartlı sistem kuruluşu: Banka kartı veya kredi kartı sistemi kuran ve bu sisteme göre kart çıkarma veya üye işyeri anlaşması yapma yetkisi veren kuruluştur.
Kart çıkaran kuruluş: Banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz bankalar ile diğer kuruluştur.
Üye işyeri: Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ile yaptığı sözleşme çerçevesinde kart hamiline mal ve hizmet satmayı veya nakit temin etmeyi kabul eden gerçek veya tüzel kişilerdir.
Kart hamili: Banka kartı veya kredi kartı hizmetlerinden yararlanan gerçek veya tüzel kişidir.
Harcama belgesi: Banka kartı veya kredi kartı ile yapılan işlemler ile ilgili olarak üye işyeri tarafından düzenlenen, kart hamilinin işlemden doğan borcu ile diğer bilgileri gösteren ve kart hamilinin kimliğinin bir kod numarası, şifre veya kimliği belirleyici başka bir yöntemle belirlendiği haller dışında kart hamili tarafından imzalanan belgedir.
Alacak belgesi: Banka kartı veya kredi kartı kullanılarak alınmış olan malın iadesi veya hizmetin alımından vazgeçilmesi veya yapılan işlemin iptali halinde kart hamilinin hesabına alacak kaydedilmek üzere üye işyeri tarafından düzenlenen belgedir.
Charge Back-Ters İbraz İşlemlerinin Özellikleri

Kredi kartı şirketi tarafından, kredi kartı sahibine yapılan bir geri ödeme. Charge back, bir kredi kartı sahibinin ekstresinde bir öge üzerinde uyuşmazlığa düşmesi ve genellikle bir ödeme konusunda yetki vermediğini iddia etmesi ile meydana gelmektedir.

Örneğin, bir kişinin, kredi kartının çalınması ve kullanılması suretiyle kimlik hırsızlığı mağduru olması durumunda, bu kişi tüm yetkisiz işlemler için charge back yaptırabilecektir. Charge back için diğer nedenler ise, ürünleri geç veya hasarlı almak ya da hiç almamaktır.
Visa, Mastercard, Amex, Diners, JCB ve CUP gibi bankaların elde etme yetkisine sahip olduğu uluslararası kartlı ödeme sistemleri kurallarına göre, kredi kart sahipleri kendi kartlarıyla yapılan işlemlere itiraz etme hakkına sahiptirler. Bu itiraz, kart sahibi banka tarafından işyeri bankasına iletilir, işyeri bankası ise ilgili işyerinden itiraz edilen işlem ile ilgili belgeleri talep eder. Talep edilen belgelerin yetersiz olması durumunda, söz konusu işlem tutarı işyeri bankası tarafından ilgili işyerinden tahsil edilir ve kart sahibi bankaya aktarılır. Bu işleme “chargeback” veya “ters ibraz” adı verilir.

Chargeback Prosedürü Nasıl İşler?
Prosedür aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Kart sahibi kredi kart bankasına itirazını iletir.
Kart sahibi banka bu itirazı işyeri bankasına yönlendirir.
İşyeri bankası ilgili itirazı işyerine sunar ve işlem ile ilgili belgeleri talep eder.
İşyeri ilgili belgeleri bankaya iletir.
Eğer işyerine tanınan süre dahilinde hiç belge iletilmediyse veya gönderilen belgeler yeterli görülmezse, itiraz edilen tutar işyeri hesabından çekilir ve kart sahibi bankaya iade edilir.
Gelen belgeler yeterli görülürse kart sahibi bankaya iletilirler ve itiraz reddedilir. İşyeri ilgili tutarı iade etmek zorunda kalmaz.

Chargeback Durumunda Hangi Belgeler Geçerlidir?
İtirazın sebebine göre farklı belgeler talep edilebilir. Genel olarak en sık rastlanan itiraz sebebi söz konusu işlemin kart sahibinin rızası dışında yapıldığıdır. Bu durumda mal ve/veya hizmetin kart sahibi tarafından teslim alındığını yasal olarak ispatlayan bir belge gerekmektedir. En iyi örnek lojistik yani nakliye veya kargo gibi işlemleri yapan firmalar tarafından imzalatılan teslimat belgesidir. Söz konusu belge, kart sahibinin “ıslak imzasını” taşıdığından bankalar tarafından yeterli görülür. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli ayrıntı, bu imzanın gerçek kart sahibine ait olmasıdır: Kart sahibinden başka birisinin imzaladığı bir kargo teslimat belgesi hukuken kesin bir delil olarak kabul edilemeyecektir.
Mal satışlarında durum böyleyken hizmet satışlarında durum biraz daha farklı olabilmektedir. Zira hizmet satışlarında kargo veya nakliye firması devrede olmaz. Bu nedenle hizmet satışlarında kart sahibinin söz konusu hizmeti aldığını beyan eden imzalı bir belge yardımcı olabilir. Bu belgede kart sahibinin adı, soyadı, alışverişi yaptığı kredi kartının ilk 4 ve son 4 hanesi, işlemin tutarı, tarihi, işyerinin adı, alınan hizmetin tanımı gibi bilgilerin yer alması gerekmektedir.
Esasen kredi kartı bilgilerinin 16 haneli olarak tutulması ispat hukuku de açısından gerekli görülse de bilgi güvenliği nedeniyle kredi kartı numaralarının tamamının bir yerde kayıtlı tutulmamasında fayda vardır. Belgeler bankaya iletildikten sonra itiraz prosedürünün sonucu işyeri ve kart sahibi bankalar tarafından belirlenecektir.
İptal/İade işlemleri mutlaka sistem aracılığı ile işlem yapılan karta yapılmalı, müşterinin talebi nedeniyle farklı bir karta, isme ya da bir banka hesabına havale-eft olarak yapılmamalıdır.Özellikle dolandırıcılık eylemlerinde bu şekilde paranın hakimiyet altındaki başka bir karta transferi sağlanmış olur ki bu hususa da dikkat etmek gerekmektedir.

Chargeback Nasıl Engellenir?
İşyerlerinin chargeback riskini sıfırlamaları mümkün değildir. Özellikle internet sitesi üzerinden satış yapan işletmeler için bu risk sürekli olaak devam edecektir. Dünyada geçerli kimlik ve kart uygulamaları nedeniyle şu an itibariyle bu riskin tamamen ortadan kaldırılması mümkün gözükmemektedir.Ancak bu riski makul seviyelere düşürmek için bazı önlemler alınabilir. Hangi önlemlerin alınacağına her işyeri kendi karar vermelidir.
Sahtekarlığı ve chargeback oranlarını kontrol altında tutmak çaba gerektirir: Alınacak her önlem toplam riski azaltacak fakat maliyetleri artıracaktır. İşyerlerinin çoğu aşırı derecede güvenlik önlemleri aldıklarında satışlarının ciddi bir oranda düştüğünü gözlemlemekte, kullanıcılar da çok sıkı güvenlik altındaki ödeme işlemlerinden bunalmakta ve daha kolay ve hızlı olarak alışveriş yapabilecekleri internet sitelerine yönelmektedirler. Burada doğru olan ideal dengeyi bulmaktır. Bunun yapılabilmesi için öncelikle her işyerinin ne kadar risk almayı göze aldığına ve bu risk seviyesini tutturmak için ne kadar maliyete katlanabileceğine karar vermesi gerekmektedir. Bu noktadan sonra seçilen risk/maliyet oranına uygun önlemler belirlenebilir. Ancak hukuken belirtmek gerekir ki vazgeçilen her ek güvenlik önlemi işletmenin bu alışveriş nedeniyle oluşan zarara katlanmak zorunda kalmasına neden olabilir.
Bu ek güvenlik önlemlerinden biri olan 3D Secure Visa ve Mastercard’ın Elektronik Ticaret için geliştirdiği ortak güvenlik standartıdır. İnternet üzerinden satış yapan işletmeler sanal POS’larını bu altyapıya uygun olarak entegre edebilirler ve böylece 3D Secure olmayan bir işyerine göre chargeback riskinizi oldukça azaltmış olurlar. Ancak bu sistemde bankanın ana sistemine bağlanıp kullanıcıya cep telefonu aracılığıyla sms doğrulama şifresi gönderilmesi vb. hususlar gerektiğinden işletmeler ve kullanıcılar tarafından kolay ve hızlı bulunmadığından pek rağbet görmemektedir. Kaldı ki Türkiye’deki çoğu dolandırıcılık olaylarında tek başına 3d secure sisteminin de yeterli olmadığı anlaşılabilmektedir.

Charge back Dolandırcılık işlemlerinin karakteristik özellikleri;
İlk defa alışveriş yapan müşteriler: 6 aydır bir siteden alışveriş yapan bir müşterinin sahtekarlık yapma ihtimali yeni müşteriye göre çok daha düşüktür.
Ortalama sipariş tutarının çok üzerindeki siparişler: Sahtekarlar mümkün olduğu kadar az denemede mümkün olduğu kadar çok kazanç elde etmeye çalışırlar.
Aynı üründen birden fazla içeren siparişler (çiçek gibi birden fazla alınması doğal olan ürünler dışında).
Çalıntı mal olarak satılması kolay ürünler: Özellikle cep telefonu gibi fiziksel boyutları küçük, değerleri yüksek ve ikinci el satışı kolay ürünler sahtekarlar tarafından tercih edilir.
Benzer kart numaraları ile ard arda birden fazla deneme yapıldıktan sonra başarılı olan siparişler, bir sahtekarın elindeki çalıntı kart numaralarını denediğini gösterebilir.
Aynı kart numarası ile farklı son kullanım tarihi denemeleri,
Aynı müşteri tarafından gerçekleştirilen birden fazla başarısız işlem, müşterinin çeşitli bilgileri deneyerek doğru kart bilgilerini aradığını gösterebilir.
Aynı kart numarasını kullanan farklı müşteriler: Sahtekarlar hareketlerini saklamak için farklı kullanıcılar yaratabilirler.
Aynı kart ile çok kısa sürede birden fazla işlem.
Aynı IP adresi üzerinden birden fazla kart kullanımı.
Web tabanlı ücretsiz e-posta adresleri veren sitelerden alınmış e-posta adresi.
Sabit ve faturalı hatlar diğerlerine göre daha fazla güvenli bulunur.
Türk Telekom’un online rehberine girilince gönderi bilgilerini doğrulamayan telefon numaraları.
Trace edildiklerinde fatura adresinde belirtilen şehirden farklı yerde çıkan IP (internet protokol) adresleri.
Yurtdışı kredi kartları ile gerçekleştirilen işlemler. Özellikle de IP adresi Türkiye’ye trace (iz-belirti) oluyorsa.
Sipariş bilgileri incelendiğinde şüphe yaratabilecek herhangi bir unsur.

Ters ibraz ya da iptal işlemi, alıcının kredi kartını çıkaran kuruluştan, işlemin tamamlandıktan sonra iptal edilmesini istemesi sonucu ortaya çıkar. Ters ibraz yalnızca ödemelerini kredi veya banka kartıyla yapan kullanıcılar için geçerlidir.

Bir alıcının ters ibrazda bulunmasının nedenleri

Satın alınan ürün eline ulaşmaması.

Ürünün tanıtımından oldukça farklı olması.
Kredi kartının dolandırıcılık amaçlı bir ürün alışverişi için izinsiz kullanılması.

Yetkisiz bir taraf, alıcının kredi kartını kullanarak satın alma işlemi yapmıştır

Satın alma işleminin geçerli olup olmadığı konusunda alıcının şüpheleri vardır

Aynı sipariş için alıcıdan bir kaç defa ödeme alınmıştır

Alıcı satın aldığı üründen memnun kalmamıştır ve sorunu satıcıyla çözememiştir

Alıcının satın aldığı ürünler belirtildiği şekilde alıcıya ulaşmamıştır

Alıcının satın aldığı ürünler alıcıya hiç ulaşmamıştır

Ters ibraz dolandırıcılığında en çok kullanılan hak talepleri şunlardır:

Dolandırıcı yasal bir alışveriş yapar ancak işlemin kendi talimatıyla yapılmadığını iddia eder.
Suçlu bir ürünün eline geçmediğini iddia eder veya tanıtımından oldukça farklı olduğu konusunda yalan söyler.
Çoğu ters ibraz durumu, üye işyerleri standart işlem prosedürlerini izlemediğinde– mesela bir kartın son ödeme tarihini kontrol etmediklerinde, bir işleme provizyon almayı unuttuklarında veya bir işlemi yanlışlıkla birden fazla gönderdiklerinde ortaya çıkar.
Diğer sık rastlanan nedenler ise, müşteri istediğinde düzenli ödemeleri iptal etmeyi unutma, ekstrelerde tanınamayan üye işyeri isimleri, malların alınmaması ve kart sahibinin işlemin hiçbir zaman gerçekleşmediğini iddia etmesi olarak sıralanabilir.
Asıl kredi kartı aşağıdaki sebeplerle harcamaya itiraz edebilir;
Harcamayı hatırlamıyor ve satış belgesini görmek isteyebilir
Harcamaların tarafımdan yapılmadığını iddia edebilir.
Belirtilen işlem tutarındaki nakit ATM’den alınmamış olabilir.
Hesap özetinde aynı işlem birden fazla yer alabilir. Kart sahibi sadece bir işlem yapmıştır.
İşlem tutarı farklıdır. Satış belgesinin sunulması gerekir.
Alacak tutarı hala hesabına aktarılmamış olabilir.
İşlemlere konu mal/hizmet alınamamıştır. Konu işyeri ile çözümlenememiştir.
Bu hizmet bedeli farklı yollardan ödenmiştir.
İşlem bitiminden sonra hizmet bedeline ilave yapılmıştır.

İlgili Mevzuat

Konuya ilişkin olarak en detaylı yasal düzenlemeler 23.2.2006 tarihli 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nda mevcuttur.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 11.maddesi gereğince Kart çıkaran kuruluşlar, olarak yapacakları şikâyet ve itiraz başvurularını, başvuru tarihinden itibaren yirmi gün içinde hamilin başvuru yöntemi kullanılarak ve gerekçeli bir şekilde cevaplandırmak zorundadır. Kuruluşlar, kart ve ek kart hamillerinin şikâyet ve itirazlarının ilgili birimlerine kolaylıkla ulaşmasını sağlayacak tedbirleri almakla yükümlüdür. Kredi kartı ile yapılan işlemlere, son ödeme tarihinden itibaren on gün içinde, kart çıkaran kuruluşa başvurmak suretiyle itiraz edilebilir. Kredi kartı hamili, yapacağı başvuruda, hesap özetinin hangi unsurlarına itiraz ettiğini gerekçesiyle belirtmek zorundadır. Süresi içerisinde itiraz edilmeyen hesap özeti kesinleşir. Hesap özetinin kesinleşmesi genel hükümlere göre dava hakkını ortadan kaldırmaz.

5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 12.maddesi gereğince Kartın ya da 16 ncı maddede belirtilen bilgilerin kaybolması veya çalınması halinde kart hamili, yapacağı bildirimden önceki yirmidört saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan yüzelli Yeni Türk Lirası ile sınırlı olmak üzere sorumludur. Hukuka aykırı kullanımın, hamilin ağır ihmaline veya kastına dayanması veya bildirimin yapılmaması hallerinde bu sınır uygulanmaz. Kart çıkaran kuruluş, yapılacak talep ve ilgili sigorta prim bedelinin ödenmesi koşulu ile kart hamilinin birinci fıkrada belirtilen yüzelli Yeni Türk Lirası tutarındaki sorumluluğunun sigortalanmasını sağlamakla yükümlüdür. Kartların sigortalanması ve sorumluluğun paylaşılmasına ilişkin usûl ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 15.maddesi gereğince Kart kullanımından doğan sorumluluk, sözleşme imzalandığı ve kartın zilyetliğine geçtiği veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasının öğrenildiği andan itibaren, kart hamiline aittir. Kartın imza hanesinin kart hamili tarafından imzalanmış olması zorunludur. Üye işyerinin talep etmesi durumunda kart hamili, kartın kullanımı sırasında kimlik belgesi ibraz etmek zorundadır. Bu Kanunun 20 nci maddesi uyarınca harcama belgesi düzenlenmeksizin çeşitli iletişim araçları yoluyla veya sipariş formu vasıtasıyla yapılan mal ve hizmet alımlarındaki hukuka aykırı kullanımlardan kaynaklanan zararlardan kart hamili sorumlu tutulamaz.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 16.maddesi gereğince Kart hamili, kendisine tevdi edilen kartı ve kartın kullanılması bir kod numarası, şifre veya kimliği belirleyici başka bir yöntemin kullanılmasını gerektiriyorsa bu bilgileri güvenli bir şekilde korumak ve başkaları tarafından kullanılmasına engel olacak önlemleri almak, kartın kaybolması, çalınması veya iradesi dışında gerçekleşmiş herhangi bir işlemi öğrenmesi halinde kart çıkaran kuruluşu derhal haberdar etmek zorundadır. Kart hamili adresinde meydana gelen değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren onbeş gün içinde kart çıkaran kuruluşa bildirmekle yükümlüdür.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17.maddesi gereğince Üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk indirim dönemlerinde de geçerlidir. Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez. Bu hükme aykırı davranılması halinde, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz. Üye işyerleri, mal ve hizmet bedeli karşılığını banka kartı veya kredi kartı ile ödemek isteyen kişilerin imza gerektiren işlemlerde imza kontrolünü yapmak, kartın tahrifata uğrayıp uğramadığını kontrol etmek ve üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlarca kendilerine ulaştırılan bilgiler çerçevesinde kartın geçerliliğini tespit etmekle yükümlü olup, gerekli durumlarda kart üzerinde yer alan bilgilerle kimlik belgesi üzerinde yer alan bilgileri karşılaştırmak üzere geçerli bir kimlik belgesi ibrazını talep etmek ve harcama belgesi üzerindeki bilgilerle kredi kartı üzerindeki bilgileri karşılaştırarak kontrol etmekle yükümlüdür. Bu kontrollerin yapılmamasından doğan zararlardan üye işyerleri sorumludur.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 18.maddesi gereğince Üye işyerleri, mal ve hizmet bedellerinin banka kartı ya da kredi kartı ile ödenmesi veya nakit talep edilmesi halinde, 20 nci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, elektronik ya da mekanik cihazları kullanarak harcama belgesi veya nakit ödeme belgesi düzenlemek ve aslını sözleşmede belirtilen süre içinde muhafaza etmek ve bir nüshayı da kart hamiline vermek zorundadır. Bu hükme aykırılık halinde satılan hizmet veya mal bedeli üye işyeri anlaşması yapan kuruluştan talep edilemez. Üye işyerleri kart kullanılarak satın alınmış bir malın iadesi veya hizmetin alımından vazgeçilmesi veya yapılan işlemin iptali halinde, alacak belgesi düzenleyerek bir nüshasını kart hamiline verdikten sonra diğer bir nüshayı da muhafaza etmekle yükümlüdür.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 19.maddesi gereğince İşlemin niteliği nedeniyle harcama ve alacak belgesi düzenleme imkânı olmayan hallerde kartlar, hamil tarafından çeşitli iletişim araçları ile kart numarası bildirilmek veya imza yerine geçen kod numarası, şifre ya da kimliği belirleyici benzeri başka bir yöntemle işlem yapılmak suretiyle de kullanılabilir.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 33.maddesi gereğince Kartlı sistem kuran, kart çıkaran, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ve üye işyerleri bu Kanun ve ilgili düzenlemeler ile getirilen yükümlülüklerin yerine getirilmesinde gerekli basiret ve özeni göstermekle yükümlüdür.
Yargıtay kararları
T.C. YARGITAY 19.Hukuk Dairesi
Esas: 2008/1253
Karar: 2008/3729
Karar Tarihi: 10.04.2008
Somut olayda; kredi kartını çıkaran dava dışı banka tarafından itiraza uğrayan satım belgelerinin (sliplerin) davacı bankadan talep edilmesine rağmen, süresinde teslim edilmemesi üzerine alışveriş tutarının charge back yöntemiyle davacı bankadan talep edildiği ve davacının da 20.5.2003 tarihinde kartı çıkaran dava dışı bankaya ödeme yapıp ödediği bu tutarı davalı üye işyerinden talep ettiği anlaşılmaktadır.
Taraflar arasında akdedilen üye işyeri sözleşmesinin 11. maddesinde üye işyeri sahiplerinin istihdam ettiği personelin yaptığı işlemler nedeniyle sorumlu olacakları hususu düzenlenmiş, aynı sözleşmenin 8. maddesinin (ı) ve (k) bentlerinde ise charge back işlemi halinde üye işyerinin sorumluluğu belirlenmiştir.
Hal böyle olunca mahkemece yukarıda açıklanan sözleşme hükümlerinde davalı üye işyerinin sorumlu tutulduğu gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulmasında isabet görülmemiştir.
T.C. YARGITAY19.Hukuk Dairesi
Esas: 2003/3702
Karar: 2003/8968
Karar Tarihi: 26.09.2003
Davacı banka, anılan kartlarla yapılan harcama bedellerini ödediğini, ancak kartlar sahte olduğundan ödediği parayı kartı veren yurtdışındaki bankadan alamadığını iddia ederek ödediği slip bedelinin tahsilini talep etmektedir. Bu durumda davacı banka harcama belgelerinin yurt dışındaki bankaya gönderilmesine rağmen kartların çalıntı olması nedeniyle slip bedellerinin tahsil edilememiş olduğunu bir başka deyişle yurt dışındaki bankanın kendisine charge back ettiğini kanıtlamakla yükümlüdür. Bu nedenle banka kayıtları üzerinde inceleme yapılarak yurt dışı bankanın davacı bankaya charge back edip etmediği araştırılmadan yazılı gerekçe ile hüküm kurulması doğru olmadığı gibi, aynı harcama belgelerine dayanılarak, davalı H’nin ortağı bulunduğu P. Ltd.Şti. hakkında da dava açıldığı ve verilen kararın Yargıtay tarafından onandığı anlaşıldığından, davacı bankanın o davada alacağını tahsil edip etmediği de araştırılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas: 2005/13634
Karar: 2007/168
Karar Tarihi: 15.01.2007
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının sözleşmeye aykırı davranarak işlem yapılan slip nüshasını davalı bankaya ibraz etmediği, böylece yurt dışı kredi kartı hamili tarafından yapılacak itiraza karşı sunulacak tek delilin ortadan kalkmasına ve yurt dışı bankanın harcama tutarlarını <charge back> yolu ile davalı banka hesabına borç kaydedilmesine neden olduğu, bu durumda taraflar arasındaki sözleşme hükümleri uyarınca davalı bankanın anılan işlem tutarını üye işyeri hesabına borç kaydetmek yetkisine sahip bulunduğu, davalı bankanın davacıdan tahsil ettiği toplam meblağ ve davalı banka hesabına borç kaydedilen meblağ dikkate alındığında, davalı bankanın (620) YTL. tutarında alacağının bulunduğu gerekçesiyle, asıl davanın reddine, karşı davanın kısmen kabulü ile (620) YTL.’nın karşı dava tarihinden itibaren temerrüt faiziyle birlikte davacı-karşı davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve 4489 S. K. ile değişik 3095 S. K.nun 1. maddesi uyarınca, 01.01.2000 tarihinden itibaren, reeskont faizi tabirinden yasal faizin anlaşılması gerektiğinin tabii bulunmasına ve davalı-karşı davacı vekili tarafından sunulan dava dilekçesinde açıkça avans türünden temerrüt faizi talep edilmemiş olması karşısında, mahkemece karşı davada reeskont (yasal) oranında temerrüt faizine hükmedilmiş olduğunun kabulünün gerekmesine göre, davacı-karşı davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas: 2005/7895
Karar: 2006/7922
Karar Tarihi: 04.07.2006
Dava, davalı banka ile üyesi olan davacı iş yeri arasında yapılan kartlı ödeme sözleşmesine dayalı alacak istemine ilişkindir.
Mahkemece, kredi kartının kullanıldığı tarih ile davanın açıldığı tarih arasında, charge back belgesinin gelmesi için beklenmesi gereken 180 günlük süre geçmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de; karar tarihi itibariyle bu süre geçmiş olup, bu gerekçeyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmamıştır.
Somut olayda, kredi kartı ile ödemede bulunulmuş ve davalıya ait pos cihazı onay vermiş olup, bu durumda, mahkemece, tüm dosya kapsamı ve davalı bankanın charge back belgesinin gelmediğine ilişkin yazısı da değerlendirilerek, sonucuna göre karar vermek gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas: 2005/1945
Karar: 2006/2758
Karar Tarihi: 16.03.2006
Dava, davacının banka hesabından alınan paranın tahsili istemine ilişkindir. Davacıya ait işyerinde kurulu, davalı A. tarafından verilen pos cihazı kullanılmak suretiyle 07.10.1999 tarihinde alış veriş yapıldığı hususlarında taraflar arasında her hangi bir çekişme mevcut değildir. Davalı bankaların yargılama sırasında yaptıkları savunmalar ve davalı A.’ın davadan önce davacıya noter kanalıyla gönderdiği 10.01.2001 tarihli ihtarname değerlendirildiğinde, alış verişte kullanılan A.’a ait kredi kartı ile yapılan harcamaya ilişkin slip kopyalarının A.’tan istenmesine rağmen davalı A.’ın bu istemi yerine getirememesi üzerine kart sahibi A.’ın harcama bedelini chargeback yapmak suretiyle davalı A.’tan tahsil ettiği, bunun üzerine davalı Akbank’ın da davacı şirketin saklaması gereken slip asıllarını kaybettiği gerekçesiyle ibraz edememesi nedeniyle Kartlı Ödemeler Sözleşmesi’nin 10. maddesine dayalı olarak alış veriş tutarını davacının hesabına borç kaydettiği anlaşılmıştır.
Davacı ile davalı A. arasında akdedilen Kartlı Ödemeler Sözleşmesi’nin Firma’nın Yükümlülükleri’ne ilişkin 4. maddesinde, firmanın satış belgelerinin kendinde kalacak nüshasını Vergi Usul Kanunu ve hesap uygunluğu açısından beş yıl süre ile saklaması ve banka tarafından istendiğinde ibraz etmesi gerektiği, POS İşlemleri İle İlgili Kurallar’ın 10. maddesinde de, bankanın istemi halinde firmanın elinde bulunan satış belgesine ait işyeri nüshasını bankaya ibraz etmekle yükümlü olduğu aksi takdirde bankanın slip tutarını hesabına kayıtsız şartsız borç kaydetmesini peşinen kabul ettiğinin düzenlenmiş olmasına göre somut olayda, davacının hesabından yapılan kesintinin nedeni davalı A.’ın sahte kimlik ve belgelere dayalı olarak İ. K.’a M. T.sahte kimliği ile kredi kartı vermesi değil, davacının kredi kartı karşılığı yaptığı satış işlemine ait sliplerin saklama süresi içinde banka tarafından istenmesine rağmen ibraz edememesinden kaynaklanmaktadır. O halde mahkemece, davalı A.’ın slip kopyalarını A.’tan istemesi ancak davacının bunları ibraz edememesi üzerine harcama bedelinin charge back işlemi ile alınması nedeniyle hesabından kesinti yapılması maddi olgusuna dayalı olarak davacının davalı A.’tan istemde bulunmasının mümkün olup olmadığının pos işlemleri ile ilgili düzenlemeler ve bu konuda uygulanan bankalar arası hesaplaşma usulleriyle ilgili olarak yaptırılacak bilirkişi incelemesi sonucuna göre değerlendirilerek mümeyyiz davalı banka hakkında bir karar verilmesi gerekirken, bu davanın dayanağını oluşturmayan, bu nedenle de bu davada tartışılması mümkün olmayan kredi kartının sahte belgelere dayalı olarak verilmesi nedenine dayalı olarak davalı A.’ın sorumluluğuna karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın temyiz eden davalı banka yararına bozulması gerekmiştir.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas: 2006/6787
Karar: 2007/9053
Karar Tarihi: 14.06.2007
Dava, kredi kartı üye işyeri sözleşmesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.
Mahkemece; taraflar arasında mevcut sözleşme ve Uluslararası Kredi Kartı Kuralları uyarınca, davacının sözleşme ile kendisine düşen sorumluluğu yerine getirmediği, sözleşmeye aykırı olarak slip böldüğü ve bu nedenlerle davalı bankanın yaptığı bloke işleminin sözleşme ve uygulamadan doğan hakkın kullanılması niteliğinde olduğu kabul edilerek, davanın reddine karar verilmiştir.
Ancak, davalı bankanın dosyaya sunduğu cevap dilekçesinde, blokeye neden olan alışverişe ilişkin olarak, yabancı banka tarafından davalı bankaya ödeme yapıldığı kabul edilmiştir.
Bu durumda, mahkemece, hesaba bloke konulmasına neden olan alışverişe ilişkin olarak, kredi kartının ait olduğu bankaca, ödemeden sonra, bu işlem hakkında yeniden bir başvuruda bulunulup bulunulmadığı, geri istenip istenmediği, charge back işlemine tabi tutulup tutulmadığı hususları araştırılarak, bunun sonucuna göre bloke edilen paranın davalı bankada kalmasının haklı bir nedeninin bulunup bulunmadığının belirlenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
KAYNAKLAR:
http://www.visa.com.tr/tr/kart_kabul%C3%BC/kurallar_ve_g%C3%BCvenlik/kurallar_ve_y%C3%B6netmelikler/ters_ibrazchargeback.aspx
http://support.google.com/chrome_webstore/bin/answer.py?hl=tr&answer=1054264
http://chargify.com/blog/the-cost-of-a-chargeback-infographic/
http://www.chargebacknation.com/
http://www.mastercard.com/us/merchant/pdf/TB_CB_Manual.pdf
http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/Chargeback
http://www.sitepoint.com/chargeback-challenge/
https://www.unibulmerchantservices.com/wpcontent/themes/unibul/images/graph2.jpg
http://eticaret.garanti.com.tr/Guvenlik/Chargeback-Ters-Ibraz-Nedir.aspx#foot1
https://cms.paypal.com/tr/cgi-bin/?cmd=_render-content&content_ID=security/chargeback_guide

BANKA KARTLARI VE KREDİ

KARTLARI KANUNU

 

 

Kanun Numarası               : 5464

Kabul Tarihi                      : 23/2/2006

Yayımlandığı R.Gazete    : Tarih: 1/3/2006 Sayı : 26095

Yayımlandığı Düstur         : Tertip : 5  Cilt : 45

             Kartın haksız kullanımı ve sigortalanması

             MADDE 12 – Kartın ya da 16 ncı maddede belirtilen bilgilerin kaybolması veya çalınması halinde kart hamili, yapacağı bildirimden önceki yirmidört saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan yüzelli Yeni Türk Lirası ile sınırlı olmak üzere sorumludur. Hukuka aykırı kullanımın, hamilin ağır ihmaline veya kastına dayanması veya bildirimin yapılmaması hallerinde bu sınır uygulanmaz.

             Kart çıkaran kuruluş, yapılacak talep ve ilgili sigorta prim bedelinin ödenmesi koşulu ile kart hamilinin birinci fıkrada belirtilen yüzelli Yeni Türk Lirası tutarındaki sorumluluğunun sigortalanmasını sağlamakla yükümlüdür. Kartların sigortalanması ve sorumluluğun paylaşılmasına ilişkin usûl ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Kartın kontrol ve kabulü

             MADDE 17 – Üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk indirim dönemlerinde de geçerlidir. Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez. Bu hükme aykırı davranılması halinde, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz.

             Üye işyerleri, mal ve hizmet bedeli karşılığını banka kartı veya kredi kartı ile ödemek isteyen kişilerin imza gerektiren işlemlerde imza kontrolünü yapmak, kartın tahrifata uğrayıp uğramadığını kontrol etmek ve üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlarca kendilerine ulaştırılan bilgiler çerçevesinde kartın geçerliliğini tespit etmekle yükümlü olup, gerekli durumlarda kart üzerinde yer alan bilgilerle kimlik belgesi üzerinde yer alan bilgileri karşılaştırmak üzere geçerli bir kimlik belgesi ibrazını talep etmek ve harcama belgesi üzerindeki bilgilerle kredi kartı üzerindeki bilgileri karşılaştırarak kontrol etmekle yükümlüdür. Bu kontrollerin yapılmamasından doğan zararlardan üye işyerleri sorumludur.

            

Bilgilendirme ve sistemin güvenliğinin sağlanması

             MADDE 18 – Üye işyerleri, banka kartı ve kredi kartı ile işlem yapıldığını gösteren işaretleri, işyerinin girişinde ve kart hamilleri tarafından kolayca görülebilecek bir yere koymak, üye işyeri sözleşmeleri herhangi bir nedenle sona erdiği takdirde de, bu işaretleri kaldırmakla yükümlüdür. Üye işyerleri, teknik bir nedenle geçici bir süreyle işlem yapılamadığı hallerde kart hamillerini uyarmakla yükümlüdür.

             Üye işyerleri, 20 nci madde uyarınca harcama belgesi düzenlenmeksizin çeşitli iletişim araçları yoluyla veya sipariş formu vasıtasıyla işlem yapılmasına olanak sağlamak üzere kuracakları sistemlerin güvenli bir şekilde çalışmasını temin etmekle yükümlüdür.

            

Harcama ve alacak belgesi

             MADDE 19 – Üye işyerleri, mal ve hizmet bedellerinin banka kartı ya da kredi kartı ile ödenmesi veya nakit talep edilmesi halinde, 20 nci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, elektronik ya da mekanik cihazları kullanarak harcama belgesi veya nakit ödeme belgesi düzenlemek ve aslını sözleşmede belirtilen süre içinde muhafaza etmek ve bir nüshayı da kart hamiline vermek zorundadır. Bu hükme aykırılık halinde satılan hizmet veya mal bedeli üye işyeri anlaşması yapan kuruluştan talep edilemez.

             Üye işyerleri kart kullanılarak satın alınmış bir malın iadesi veya hizmetin alımından vazgeçilmesi veya yapılan işlemin iptali halinde, alacak belgesi düzenleyerek bir nüshasını kart hamiline verdikten sonra diğer bir nüshayı da muhafaza etmekle yükümlüdür.

            

İmza gerektirmeyen işlemler

             MADDE 20 – İşlemin niteliği nedeniyle harcama ve alacak belgesi düzenleme imkânı olmayan hallerde kartlar, hamil tarafından çeşitli iletişim araçları ile kart numarası bildirilmek veya imza yerine geçen kod numarası, şifre ya da kimliği belirleyici benzeri başka bir yöntemle işlem yapılmak suretiyle de kullanılabilir.

Bilgilerin saklanması

             MADDE 23 – Üye işyerleri, kartın kullanımı sonucunda kart ve kart hamili ile ilgili edindikleri bilgileri, kanunla yetkili kılınan kişi, kurum ve kuruluşlar hariç olmak üzere kart hamilinin yazılı rızasını almadan başkasına açıklayamaz, saklayamaz ve kopyalayamaz. Üye işyerleri, kart bilgilerini üye işyeri anlaşması yaptığı kuruluş dışındaki şahıs veya kuruluşlarla paylaşamaz, satamaz, satın alamaz ve takas edemez. Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, bu fıkranın uygulanmasını gözetmekle yükümlüdür.

             Kart çıkaran kuruluşlar, edindikleri kişisel bilgileri gizli tutmak, kendi hizmetlerinin pazarlanması dışında başka amaçlarla kullanmamak ve kanunla yetkili kılınan kişi, kurum ve kuruluşlar dışında kalanların bu bilgilere ulaşmasını engellemek amacıyla gereken önlemleri almakla yükümlüdür.

             Gerçeğe aykırı beyan, sözleşme ve eki belgelerde sahtecilik

             MADDE 37 – Banka kartı veya kredi kartını kaybettiği ya da çaldırdığı yolunda gerçeğe aykırı beyanda bulunarak kartı bizzat kullanan veya başkasına kullandıran kart hamilleri ile bunları bilerek kullananlar bir  yıldan  üç yıla kadar hapis ve ikibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

             Kredi kartı veya üye işyeri sözleşmesinde veya eki belgelerde sahtecilik yapanlar veya sözleşme imzalamak amacıyla sahte belge ibraz edenler bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına mahkûm edilirler.

             Bilgi güvenliği yükümlülüğüne aykırı davranılması

             MADDE 39 – Bu Kanunun 8 inci maddesinin beşinci fıkrası ve 23 üncü maddesi hükümlerine kasten aykırı hareket eden kuruluşlar, üye işyerleri ve üye işyeri anlaşması yapan kuruluşların işlerini fiilen yöneten görevlileri ve işlemi yapan kişiler, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

             Kartların kullanılması için zorunlu olup gizli kalması gereken kod numarası, kart numarası, şifre ya da kimliği belirleyici başka bir yöntemin dikkatsizlik veya tedbirsizlik veya meslekte yetersizlik veya emir ve kurallara aykırılık nedeniyle açığa çıkmasına neden olan kart çıkaran kuruluşlar, üye işyerleri ve üye işyeri anlaşması yapan kuruluşların işlerini fiilen yöneten görevli ve ilgili mensupları bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

             Bu Kanunun 31 inci maddesine aykırı davrananlar hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası uygulanır.

            

Üye işyerlerinin cezaî sorumluluğu

             MADDE 40 – Bu Kanunun 17 nci maddesinin birinci fıkrasına, 18 inci maddesindeki banka kartı ve kredi kartı ile işlem yapıldığını gösteren işaretleri kaldırma yükümlülüğüne ve 19 uncu maddesinin ikinci fıkrasına aykırı hareket eden üye işyerlerinin işlerini fiilen yöneten görevli ve ilgili mensupları bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.

Resmi Gazete Tarihi: 10.03.2007 Resmi Gazete Sayısı: 26458

BANKA KARTLARI VE KREDİ KARTLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Üye işyerleri

MADDE 25 – (1) Üye işyerleri, kartın kullanımı sonucunda kart ve kart hamili ile ilgili edindikleri bilgileri, kanunla yetkili kılınan kişi, kurum ve kuruluşlar hariç olmak üzere kart hamilinin yazılı rızasını almadan başkasına açıklayamaz, tahsilât amacıyla saklanan harcamaya ait bilgi ve belgeler ile kart hamilince verilen yazılı onay çerçevesinde, dönemsel ödemelerin tahsili amacıyla muhafaza edilen bilgi ve belgeler hariç olmak üzere saklayamaz ve hiçbir şekil ve suretle kopyalayamaz.

(2) Üye işyerleri, kart bilgilerini üye işyeri anlaşması yaptığı kuruluş dışındaki şahıs veya kuruluşlarla paylaşamaz, satamaz, satın alamaz ve takas edemez. Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, bu fıkranın uygulanmasını gözetmekle yükümlüdür.

MADDE 27/A – (Ek:RG-21/12/2008-27087)

(1) Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, kartlı ödeme işlemlerinde kullanılacak POS’un, asgari olarak Ödeme Kartı Endüstrisi Güvenlik Standartları Konseyi (Payment Card Industry –PCI- Security Standards Council) tarafından yayımlanan POS PIN Giriş Cihazı Güvenlik Gereksinimleri (PIN Entry Device –PED- Security Requirements) standardının güncel versiyonunun gereklerini, kartlı sistem kuruluşlarının tanımlamış oldukları süre çerçevesinde yerine getirmesini sağlarlar.

(2) POS, sahip olduğu güvenlik mekanizmaları ile asgari olarak aşağıdaki fonksiyonları yerine getirir;

1. a) Üzerinde yer alan bellenimin ve üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlara ait uygulamalar gibi her türlü yazılımın, üye işyeri anlaşması yapan kuruluş veya bunlar tarafından görevlendirilmiş kişi veya taraflar haricinde kişilerce ve yetkisiz olarak erişilmeye karşı korumalı olmasını sağlamak için gerekli önlemleri üzerinde bulundurur. Bu önlemler, POS’a uzaktan yazılım yükleme ve yazılım güncelleme faaliyetlerini de kapsar. POS, kaynağını veya bütünlüğünü onaylamadığı yazılımları işleme almadan siler. POS üzerindekikriptografik anahtarlara ve bu anahtarları işleyen hassas fonksiyonlara erişim kimlik doğrulama kontrolleriyle sağlanır.

2. b) POS, işleme tabi tutulmakta olan kartlara ilişkin hassas verilere yetkisiz fiziki veya elektronik erişimi engeller.

(3) Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, belirleyecekleri bir periyot çerçevesinde, kullanımdaki POS’lar üzerinde koşmakta olan yazılımlarını, amaca uygun olmak kaydıyla kendilerinin belirleyeceği bütünlük ve geçerlilik testine tabi tutarlar.

(4) Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar POS üzerindeki kendilerine ait yazılımların yüklenmesine ve güncellenebilmesine ilişkin yazılı ve denetlenebilir bir süreç oluşturur, sürecin işleyişine ilişkin gerekli detayda dokümantasyon tutar, kendilerine ait yazılımlarda gizlenmiş, yetkilendirilmemiş veya yazılı olarak kayda alınmamış fonksiyonların POS’ta barındırılmadığına ilişkin güvence oluşturacak düzeyde belgelendirme yapar. POS üzerinde yer alan ve işletim sistemi, bellenim gibi POS’un temel işlevlerini yerine getiren yazılımlar için benzer yapının kurulması sorumluluğu, POS’un bir üye işyeri anlaşması yapan kuruluşa ait olması durumunda söz konusu kuruluşa, aksi durumlarda ise POS sahibi merci tarafından belirlenecek üye işyeri anlaşması yapan kuruluşa aittir.

(5) Üye işyerleri, banka kartları veya kredi kartlarının fiziksel olarak doğrudan kart hamili tarafından bir cihaz üzerinde kullanıldığı durumlar ve Kanunun 20 nci maddesi  kapsamındaki işlemler hariç olmak üzere, kartın POS veya POS kullanımının mümkün olmadığı durumlarda harcama veya nakit ödeme belgesi düzenleyen mekanik cihazlar haricinde bir cihaz üzerinden herhangi bir işleme tabi tutulmamasını sağlayacak alt yapıyı tesis ederler. Üye işyerleri, POS’un üye işyeri anlaşması yapan kuruluş sistemleri ile bağlantısını sağlayan alt yapı üzerinde, kartlara ilişkin hassas veriyi tutan, işleyen veya kaydeden bir sistem kuramazlar. Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, POS’un kendi sistemleri ile veri iletişiminde asgari seviyede Ödeme Kartı Endüstrisi Veri Güvenliği Standardının (Payment Card Industry –PCI- Data Security Standard –DSS-) şifrelemeye ilişkin hükümlerini dikkate alırlar. Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, bu fıkra hükümlerinin üye işyerleriyle yapacakları sözleşmelerde yer almasını ve uygulanmasını gözetmekle yükümlüdürler.

(6) POS üzerinde işleme tabi tutulan banka kartı veya kredi kartından okutulan verilerden, üye işyerinin ihtiyaç duyacağı minimum veri setine karşılık gelen bölümü, bu veri setinin yetkisiz kişilerce ele geçirilmesi durumunda gizlilik ihlaline veya haksız menfaat sağlanmasına sebebiyet verilmemesi hususları da göz önünde bulundurulmak kaydıyla POS’un dış bağlantı ara yüzleri üzerinden aktarılır. Aktarma işlemi, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşların POS üzerinde yer alan yazılımları tarafından, taraflar arasında belirlenecek formatta ve şekilde yapılır.

(7) (Değişik:RG-21/11/2013-28828) Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ve üye işyerleri, harcama ve alacak belgesi düzenleme imkânı olmayan, kart hamili tarafından başlatılan ve internet kullanılarak gerçekleştirilen işlemler için diğer önlemlerle birlikte 3-D Secure veya asgari olarak 3-D Secure protokolünün güvenlik önlemlerini karşılayan kart hamili kimlik doğrulama teknolojisini içerecek şekilde kart kullanım alt yapısı tesis ederler. Veri işleme, kaydetme veya iletişiminde asgari seviyede Ödeme Kartı Endüstrisi Veri Güvenliği Standardının (Payment Card Industry -PCI- Data Security Standard -DSS-) hükümlerini dikkate alırlar. Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, bu fıkra hükümlerinin üye işyerleriyle yapacakları sözleşmelerde yer almasını ve uygulanmasını gözetmekle yükümlüdürler. Bu fıkra kapsamında gerçekleştirilecek işlemlerde söz konusu altyapının kullanımının zorunlu tutulması, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşların ve üye işyerlerinin tercihlerine bağlı olup, zorunlu tutulmadığı durumlarda kullanım kart hamilinin tercihine bağlıdır. Kart hamili dışında kalan Kanun kapsamındaki taraflar, bu fıkra ile getirilen yöntem hakkında kart hamillerini bilgilendirirler.⁽³⁾

(8) Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlarca, güvenlik alt yapısının daha kolay tesisi, operasyonel zorlukların en aza indirilmesi, kaynakların verimli kullanımı gibi hususlar yanında, kullanılan POS’ların teknolojik olanakları, kapasiteleri ve kesintisiz hizmet verilmesi kriterlerine göre, taraflar arasında yapılacak sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aynı POS üzerinde maksimum sayıda üye işyeri anlaşması yapan kuruluş uygulamasının çalışmasını sağlayacak bir yapı oluşturulur.

 

ÖDEME VE MENKUL KIYMET MUTABAKAT SİSTEMLERİ, ÖDEME

HİZMETLERİ VE ELEKTRONİK PARA KURULUŞLARI

HAKKINDA KANUN

 

          Kanun Numarası                          : 6493

Kabul Tarihi                              : 20/6/2013

Yayımlandığı R.Gazete           : Tarih: 27/6/2013     Sayı :  28690

Yayımlandığı Düstur             : Tertip : 5  Cilt : 53

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerine, ödeme hizmetlerine, ödeme kuruluşlarına ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

ç) Elektronik para: Elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değeri,

DERS 7 -KREDİ KARTI TERS İBRAZ – GERİ ÖDEME
Kredi Kartlarında (Charge Back) Ters İbraz İşleminin Hukuki Boyutu

Giriş

Son yıllarda banka kartı ve kredi kartıyla yapılan alışverişlerde ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi ve vergilendirme avantajları nedeniyle de hükümetler tarafından desteklen bu ödeme modeli hemen hemen her ülkede yaygınlaşmaya devam edilmektedir. İnternetin kullanımının artmasıyla internetteki alışveriş siteleri de artmış özellikle uluslar arası alışverişlerde ödeme yöntemi  olarak kredi kartını kullanımı tercih edilir olmuştur. Bu gelişime paralel olarak da dolandırıcılar sistemin açıklarını kullanarak menfaat elde etmeye başlamışlardır. Başkasına ait kredi kartı bilgileriyle internetten alışveriş yapan kişiler nedeniyle asıl kart sahipleri bu işlemleri iptal ettirmekte bu nedenle de bankalar ilgili işyerine yaptıkları ödemeleri geri talep etmektedirler. Bu da işletmelerin mali kaybına ve dolayısıyla hukuki uyuşmazlıkların çıkmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada genel olarak ters ibraz (charge back) şeklinde ifade edilen bu işlemler ve hukuki boyutu incelenmeye çalışılacaktır.

Tanımlar

Kredi kartı: Nakit kullanımı gerekmeksizin mal ve hizmet alımı veya nakit çekme olanağı sağlayan basılı kartı veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasıdır. 
Kartlı sistem kuruluşu: Banka kartı veya kredi kartı sistemi kuran ve bu sisteme göre kart çıkarma veya üye işyeri anlaşması yapma yetkisi veren kuruluştur.
Kart çıkaran kuruluş: Banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz bankalar ile diğer kuruluştur.
Üye işyeri: Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ile yaptığı sözleşme çerçevesinde kart hamiline mal ve hizmet satmayı veya nakit temin etmeyi kabul eden gerçek veya tüzel kişilerdir.
Kart hamili: Banka kartı veya kredi kartı hizmetlerinden yararlanan gerçek veya tüzel kişidir.
Harcama belgesi: Banka kartı veya kredi kartı ile yapılan işlemler ile ilgili olarak üye işyeri tarafından düzenlenen, kart hamilinin işlemden doğan borcu ile diğer bilgileri gösteren ve kart hamilinin kimliğinin bir kod numarası, şifre veya kimliği belirleyici başka bir yöntemle belirlendiği haller dışında kart hamili tarafından imzalanan belgedir.
Alacak belgesi: Banka kartı veya kredi kartı kullanılarak alınmış olan malın iadesi veya hizmetin alımından vazgeçilmesi veya yapılan işlemin iptali halinde kart hamilinin hesabına alacak kaydedilmek üzere üye işyeri tarafından düzenlenen belgedir.

Charge Back-Ters İbraz İşlemlerinin Özellikleri

Kredi kartı şirketi tarafından, kredi kartı sahibine yapılan bir geri ödeme. Charge back, bir kredi kartı sahibinin ekstresinde bir öge üzerinde uyuşmazlığa düşmesi ve genellikle bir ödeme konusunda yetki vermediğini iddia etmesi ile meydana gelmektedir. Örneğin, bir kişinin, kredi kartının çalınması ve kullanılması suretiyle kimlik hırsızlığı mağduru olması durumunda, bu kişi tüm yetkisiz işlemler için charge back yaptırabilecektir. Charge back için diğer nedenler ise, ürünleri geç veya hasarlı almak ya da hiç almamaktır.
Visa, Mastercard, Amex, Diners, JCB ve CUP gibi bankaların elde etme yetkisine sahip olduğu uluslararası kartlı ödeme sistemleri  kurallarına göre, kredi kart sahipleri kendi kartlarıyla yapılan işlemlere itiraz etme hakkına sahiptirler. Bu itiraz, kart sahibi banka tarafından işyeri bankasına iletilir, işyeri bankası ise ilgili işyerinden itiraz edilen işlem ile ilgili belgeleri talep eder. Talep edilen belgelerin yetersiz olması durumunda, söz konusu işlem tutarı işyeri bankası tarafından ilgili işyerinden tahsil edilir ve kart sahibi bankaya aktarılır. Bu işleme “chargeback” veya “ters ibraz” adı verilir.

Chargeback Prosedürü Nasıl İşler?

Prosedür aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• Kart sahibi kredi kart bankasına itirazını iletir.
• Kart sahibi banka bu itirazı işyeri bankasına yönlendirir.
• İşyeri bankası ilgili itirazı işyerine sunar ve işlem ile ilgili belgeleri talep eder.
• İşyeri ilgili belgeleri bankaya iletir.
• Eğer işyerine tanınan süre dahilinde hiç belge iletilmediyse veya gönderilen belgeler yeterli görülmezse, itiraz edilen tutar işyeri hesabından çekilir ve kart sahibi bankaya iade edilir.
• Gelen belgeler yeterli görülürse kart sahibi bankaya iletilirler ve itiraz reddedilir. İşyeri ilgili tutarı iade etmek zorunda kalmaz.

Chargeback Durumunda Hangi Belgeler Geçerlidir?

İtirazın sebebine göre farklı belgeler talep edilebilir. Genel olarak en sık rastlanan itiraz sebebi söz konusu işlemin kart sahibinin rızası dışında yapıldığıdır. Bu durumda mal ve/veya hizmetin kart sahibi tarafından teslim alındığını yasal olarak ispatlayan bir belge gerekmektedir. En iyi örnek lojistik yani nakliye veya kargo gibi işlemleri yapan firmalar tarafından imzalatılan teslimat belgesidir. Söz konusu belge, kart sahibinin “ıslak imzasını” taşıdığından bankalar tarafından yeterli görülür. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli ayrıntı, bu imzanın gerçek kart sahibine ait olmasıdır: Kart sahibinden başka birisinin imzaladığı bir kargo teslimat belgesi hukuken kesin bir delil olarak kabul edilemeyecektir.
Mal satışlarında durum böyleyken hizmet satışlarında durum biraz daha farklı olabilmektedir. Zira hizmet satışlarında kargo veya nakliye firması devrede olmaz. Bu nedenle hizmet satışlarında kart sahibinin söz konusu hizmeti aldığını beyan eden imzalı bir belge yardımcı olabilir. Bu belgede kart sahibinin adı, soyadı, alışverişi yaptığı kredi kartının ilk 4 ve son 4 hanesi, işlemin tutarı, tarihi, işyerinin adı, alınan hizmetin tanımı gibi bilgilerin yer alması gerekmektedir.
Esasen kredi kartı bilgilerinin 16 haneli olarak tutulması ispat hukuku de açısından gerekli görülse de bilgi güvenliği nedeniyle kredi kartı numaralarının tamamının bir yerde kayıtlı tutulmamasında fayda vardır.  Belgeler bankaya iletildikten sonra itiraz prosedürünün sonucu işyeri ve kart sahibi bankalar tarafından belirlenecektir.
İptal/İade işlemleri mutlaka sistem aracılığı ile işlem yapılan karta yapılmalı, müşterinin talebi nedeniyle farklı bir karta, isme ya da bir banka hesabına havale-eft olarak yapılmamalıdır.Özellikle dolandırıcılık eylemlerinde bu şekilde paranın hakimiyet altındaki başka bir karta transferi sağlanmış olur ki bu hususa da dikkat etmek gerekmektedir.

Chargeback Nasıl Engellenir?

İşyerlerinin chargeback riskini sıfırlamaları mümkün değildir. Özellikle internet sitesi üzerinden satış yapan işletmeler için bu risk sürekli olaak devam edecektir. Dünyada geçerli kimlik ve kart uygulamaları nedeniyle şu an itibariyle bu riskin tamamen ortadan kaldırılması mümkün gözükmemektedir.Ancak bu riski makul seviyelere düşürmek için bazı önlemler alınabilir. Hangi önlemlerin alınacağına her işyeri kendi karar vermelidir.
Sahtekarlığı ve chargeback oranlarını kontrol altında tutmak çaba gerektirir: Alınacak her önlem toplam riski azaltacak fakat maliyetleri artıracaktır. İşyerlerinin çoğu aşırı derecede güvenlik önlemleri aldıklarında satışlarının ciddi bir oranda düştüğünü gözlemlemekte, kullanıcılar da çok sıkı güvenlik altındaki ödeme işlemlerinden bunalmakta ve daha kolay ve hızlı olarak alışveriş yapabilecekleri internet sitelerine yönelmektedirler. Burada doğru olan ideal dengeyi bulmaktır. Bunun yapılabilmesi için öncelikle her işyerinin ne kadar risk almayı göze aldığına ve bu risk seviyesini tutturmak için ne kadar maliyete katlanabileceğine karar vermesi gerekmektedir. Bu noktadan sonra seçilen risk/maliyet oranına uygun önlemler belirlenebilir. Ancak hukuken belirtmek gerekir ki vazgeçilen her ek güvenlik önlemi işletmenin bu alışveriş nedeniyle oluşan zarara katlanmak zorunda kalmasına neden olabilir.
Bu ek güvenlik önlemlerinden biri olan 3D Secure Visa ve Mastercard’ın Elektronik Ticaret için geliştirdiği ortak güvenlik standartıdır. İnternet üzerinden satış yapan işletmeler sanal POS’larını bu altyapıya uygun olarak entegre edebilirler ve böylece 3D Secure olmayan bir işyerine göre chargeback riskinizi oldukça azaltmış olurlar. Ancak bu sistemde bankanın ana sistemine bağlanıp kullanıcıya cep telefonu aracılığıyla sms doğrulama şifresi gönderilmesi vb. hususlar gerektiğinden işletmeler ve kullanıcılar tarafından kolay ve hızlı bulunmadığından pek rağbet görmemektedir. Kaldı ki Türkiye’deki çoğu dolandırıcılık olaylarında tek başına 3d secure sisteminin de yeterli olmadığı anlaşılabilmektedir.

Charge back Dolandırcılık işlemlerinin karakteristik özellikleri;

• İlk defa alışveriş yapan müşteriler: 6 aydır bir siteden alışveriş yapan bir müşterinin sahtekarlık yapma ihtimali yeni müşteriye göre çok daha düşüktür.
• Ortalama sipariş tutarının çok üzerindeki siparişler: Sahtekarlar mümkün olduğu kadar az denemede mümkün olduğu kadar çok kazanç elde etmeye çalışırlar.
• Aynı üründen birden fazla içeren siparişler (çiçek gibi birden fazla alınması doğal olan ürünler dışında).
•  Çalıntı mal olarak satılması kolay ürünler: Özellikle cep telefonu gibi fiziksel boyutları küçük, değerleri yüksek ve ikinci el satışı kolay ürünler sahtekarlar tarafından tercih edilir.
•  Benzer kart numaraları ile ard arda birden fazla deneme yapıldıktan sonra başarılı olan siparişler, bir sahtekarın elindeki çalıntı kart numaralarını denediğini gösterebilir.
•  Aynı kart numarası ile farklı son kullanım tarihi denemeleri, bir önceki madde ile aynı anlama gelebilir.
•  Aynı müşteri tarafından gerçekleştirilen birden fazla başarısız işlem, müşterinin çeşitli bilgileri deneyerek doğru kart bilgilerini aradığını gösterebilir.
•  Aynı kart numarasını kullanan farklı müşteriler: Sahtekarlar hareketlerini saklamak için farklı kullanıcılar yaratabilirler.
•  Aynı kart ile çok kısa sürede birden fazla işlem.
•  Aynı IP adresi üzerinden birden fazla kart kullanımı.
•  Web tabanlı ücretsiz e-posta adresleri veren sitelerden alınmış e-posta adresi.
•  Sabit ve faturalı hatlar diğerlerine göre daha fazla güvenli bulunur.
•  Türk Telekom’un online rehberine girilince gönderi bilgilerini doğrulamayan telefon numaraları.
•  Trace edildiklerinde fatura adresinde belirtilen şehirden farklı yerde çıkan IP      (internet protokol) adresleri.
•  Yurtdışı kredi kartları ile gerçekleştirilen işlemler. Özellikle de IP adresi Türkiye’ye       trace         (iz-belirti) oluyorsa.
•  Sipariş bilgileri incelendiğinde şüphe yaratabilecek herhangi bir unsur.

Ters ibraz ya da iptal işlemi, alıcının kredi kartını çıkaran kuruluştan, işlemin tamamlandıktan sonra iptal edilmesini istemesi sonucu ortaya çıkar. Ters ibraz yalnızca ödemelerini kredi veya banka kartıyla yapan kullanıcılar için geçerlidir.

Bir alıcının ters ibrazda bulunmasının nedenleri

Bir alıcının ters ibrazda bulunmasının nedenleri üç temel nedeni vardır:

• Satın alınan ürün eline ulaşmaması.
• Ürünün tanıtımından oldukça farklı olması.
• Kredi kartının dolandırıcılık amaçlı bir ürün alışverişi için izinsiz kullanılması.
• Yetkisiz bir taraf, alıcının kredi kartını kullanarak satın alma işlemi yapmıştır
• Satın alma işleminin geçerli olup olmadığı konusunda alıcının şüpheleri vardır
• Aynı sipariş için alıcıdan bir kaç defa ödeme alınmıştır
• Alıcı satın aldığı üründen memnun kalmamıştır ve sorunu satıcıyla çözememiştir
• Alıcının satın aldığı ürünler belirtildiği şekilde alcıya ulaşmamıştır
• Alıcının satın aldığı ürünler alıcıya hiç ulaşmamıştır

Ters ibraz dolandırıcılığında en çok kullanılan hak talepleri şunlardır:

• Dolandırıcı yasal bir alışveriş yapar ancak işlemin kendi talimatıyla yapılmadığını iddia eder.
• Suçlu bir ürünün eline geçmediğini iddia eder veya tanıtımından oldukça farklı olduğu konusunda yalan söyler.
• Çoğu ters ibraz durumu, üye işyerleri standart işlem prosedürlerini izlemediğinde– mesela bir kartın son ödeme tarihini kontrol etmediklerinde, bir işleme provizyon almayı unuttuklarında veya bir işlemi yanlışlıkla birden fazla gönderdiklerinde ortaya çıkar.
• Diğer sık rastlanan nedenler ise, müşteri istediğinde düzenli ödemeleri iptal etmeyi unutma, ekstrelerde tanınamayan üye işyeri isimleri, malların alınmaması ve kart sahibinin işlemin hiçbir zaman gerçekleşmediğini iddia etmesi olarak sıralanabilir.

Asıl kredi kartı aşağıdaki sebeplerle harcamaya itiraz edebilir;

• Harcamayı hatırlamıyor ve satış belgesini görmek isteyebilir
• Harcamaların tarafımdan yapılmadığını iddia edebilir.
• Belirtilen  işlem tutarındaki nakit ATM’den alınmamış olabilir.
•  Hesap özetinde aynı işlem birden fazla yer alabilir. Kart sahibi sadece bir işlem yapmıştır.
• İşlem tutarı farklıdır. Satış belgesinin sunulması gerekir.
• Alacak tutarı hala hesabına aktarılmamış olabilir.
• İşlemlere konu mal/hizmet alınamamıştır. Konu işyeri ile çözümlenememiştir.
• Bu hizmet bedeli farklı yollardan ödenmiştir.
• İşlem bitiminden sonra hizmet bedeline ilave yapılmıştır.

İlgili Mevzuat

 
Konuya ilişkin olarak en detaylı yasal düzenlemeler 23.2.2006 tarihli 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nda mevcuttur.

• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 11.maddesi gereğince Kart çıkaran kuruluşlar,  olarak yapacakları şikâyet ve itiraz başvurularını, başvuru tarihinden itibaren yirmi gün içinde hamilin başvuru yöntemi kullanılarak ve gerekçeli bir şekilde cevaplandırmak zorundadır. Kuruluşlar, kart ve ek kart hamillerinin şikâyet ve itirazlarının ilgili birimlerine kolaylıkla ulaşmasını sağlayacak tedbirleri almakla yükümlüdür. Kredi kartı ile yapılan işlemlere, son ödeme tarihinden itibaren on gün içinde, kart çıkaran kuruluşa başvurmak suretiyle itiraz edilebilir. Kredi kartı hamili, yapacağı başvuruda, hesap özetinin hangi unsurlarına itiraz ettiğini gerekçesiyle belirtmek zorundadır. Süresi içerisinde itiraz edilmeyen hesap özeti kesinleşir. Hesap özetinin kesinleşmesi genel hükümlere göre dava hakkını ortadan kaldırmaz.

• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 12.maddesi gereğince Kartın ya da 16 ncı maddede belirtilen bilgilerin kaybolması veya çalınması halinde kart hamili, yapacağı bildirimden önceki  yirmidört saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan  yüzelli Yeni Türk Lirası ile sınırlı olmak üzere sorumludur. Hukuka aykırı kullanımın, hamilin ağır ihmaline veya kastına dayanması veya bildirimin yapılmaması hallerinde bu sınır uygulanmaz. Kart çıkaran kuruluş, yapılacak talep ve ilgili sigorta prim bedelinin ödenmesi koşulu ile kart hamilinin birinci fıkrada belirtilen  yüzelli Yeni Türk Lirası tutarındaki sorumluluğunun sigortalanmasını sağlamakla yükümlüdür. Kartların sigortalanması ve sorumluluğun paylaşılmasına ilişkin usûl ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

 

• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 15.maddesi gereğince Kart kullanımından doğan sorumluluk, sözleşme imzalandığı ve kartın zilyetliğine  geçtiği veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasının öğrenildiği andan itibaren, kart hamiline aittir. Kartın imza hanesinin kart hamili tarafından imzalanmış olması zorunludur. Üye işyerinin talep etmesi durumunda kart hamili, kartın kullanımı sırasında kimlik belgesi ibraz etmek zorundadır. Bu Kanunun 20  nci maddesi uyarınca harcama belgesi düzenlenmeksizin çeşitli iletişim araçları yoluyla veya sipariş formu vasıtasıyla yapılan mal ve hizmet alımlarındaki hukuka aykırı kullanımlardan kaynaklanan zararlardan kart hamili sorumlu tutulamaz.

• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 16.maddesi gereğince Kart hamili, kendisine tevdi edilen kartı ve kartın kullanılması bir kod numarası, şifre veya kimliği belirleyici başka bir yöntemin kullanılmasını gerektiriyorsa bu bilgileri güvenli bir şekilde korumak ve başkaları tarafından kullanılmasına engel olacak önlemleri almak, kartın kaybolması, çalınması veya iradesi dışında gerçekleşmiş herhangi bir işlemi öğrenmesi halinde kart çıkaran kuruluşu derhal haberdar etmek zorundadır. Kart hamili adresinde meydana gelen değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren onbeş gün içinde kart çıkaran kuruluşa bildirmekle yükümlüdür.

 

• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17.maddesi gereğince Üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı  ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk indirim dönemlerinde de geçerlidir. Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez. Bu hükme aykırı davranılması halinde, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz. Üye işyerleri, mal ve hizmet bedeli karşılığını banka kartı veya kredi kartı ile ödemek isteyen kişilerin imza gerektiren işlemlerde imza kontrolünü yapmak, kartın tahrifata uğrayıp uğramadığını kontrol etmek ve üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlarca kendilerine ulaştırılan bilgiler çerçevesinde kartın geçerliliğini tespit etmekle yükümlü olup, gerekli durumlarda kart üzerinde yer alan bilgilerle kimlik belgesi üzerinde yer alan bilgileri karşılaştırmak üzere geçerli bir kimlik belgesi ibrazını talep etmek ve harcama belgesi üzerindeki bilgilerle kredi kartı üzerindeki bilgileri karşılaştırarak kontrol etmekle yükümlüdür. Bu kontrollerin yapılmamasından doğan zararlardan üye işyerleri sorumludur.

• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 18.maddesi gereğince Üye işyerleri, mal ve hizmet bedellerinin banka kartı  ya da kredi kartı ile ödenmesi veya nakit talep edilmesi halinde, 20 nci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, elektronik  ya da mekanik cihazları kullanarak harcama belgesi veya nakit ödeme belgesi düzenlemek ve aslını sözleşmede belirtilen süre içinde muhafaza etmek ve bir nüshayı da kart hamiline vermek zorundadır. Bu hükme aykırılık halinde satılan hizmet veya mal bedeli üye işyeri anlaşması yapan kuruluştan talep edilemez. Üye işyerleri kart kullanılarak satın alınmış bir malın iadesi veya hizmetin alımından vazgeçilmesi veya yapılan işlemin iptali halinde, alacak belgesi düzenleyerek bir nüshasını kart hamiline verdikten sonra diğer bir nüshayı da muhafaza etmekle yükümlüdür.
• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 19.maddesi gereğince İşlemin niteliği nedeniyle harcama ve alacak belgesi düzenleme imkânı olmayan hallerde kartlar, hamil tarafından çeşitli iletişim araçları ile kart numarası bildirilmek veya imza yerine geçen kod numarası, şifre  ya da kimliği belirleyici benzeri başka bir yöntemle işlem yapılmak suretiyle de kullanılabilir.
• 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 33.maddesi gereğince Kartlı sistem kuran, kart çıkaran, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ve üye işyerleri bu Kanun ve ilgili düzenlemeler ile getirilen yükümlülüklerin yerine getirilmesinde gerekli basiret ve özeni göstermekle yükümlüdür.

 

Yargıtay kararları

T.C. YARGITAY 19.Hukuk Dairesi
Esas:  2008/1253
Karar: 2008/3729
Karar Tarihi: 10.04.2008
Somut olayda; kredi kartını çıkaran dava dışı banka tarafından itiraza uğrayan satım belgelerinin (sliplerin) davacı bankadan talep edilmesine rağmen, süresinde teslim edilmemesi üzerine alışveriş tutarının charge back yöntemiyle davacı bankadan talep edildiği ve davacının da 20.5.2003 tarihinde kartı çıkaran dava dışı bankaya ödeme yapıp ödediği bu tutarı davalı üye işyerinden talep ettiği anlaşılmaktadır.
Taraflar arasında akdedilen üye işyeri sözleşmesinin 11. maddesinde üye işyeri sahiplerinin istihdam ettiği personelin yaptığı işlemler nedeniyle sorumlu olacakları hususu düzenlenmiş, aynı sözleşmenin 8. maddesinin (ı) ve (k) bentlerinde ise charge back işlemi halinde üye işyerinin sorumluluğu belirlenmiştir.
Hal böyle olunca mahkemece yukarıda açıklanan sözleşme hükümlerinde davalı üye işyerinin sorumlu tutulduğu gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulmasında isabet görülmemiştir.
T.C. YARGITAY19.Hukuk Dairesi
 Esas:  2003/3702
Karar: 2003/8968
Karar Tarihi: 26.09.2003
Davacı banka, anılan kartlarla yapılan harcama bedellerini ödediğini, ancak kartlar sahte olduğundan ödediği parayı kartı veren yurtdışındaki bankadan alamadığını iddia ederek ödediği slip bedelinin tahsilini talep etmektedir. Bu durumda davacı banka harcama belgelerinin yurt dışındaki bankaya gönderilmesine rağmen kartların çalıntı olması nedeniyle slip bedellerinin tahsil edilememiş olduğunu bir başka deyişle yurt dışındaki bankanın kendisine charge back ettiğini kanıtlamakla yükümlüdür. Bu nedenle banka kayıtları üzerinde inceleme yapılarak yurt dışı bankanın davacı bankaya charge back edip etmediği araştırılmadan yazılı gerekçe ile hüküm kurulması doğru olmadığı gibi, aynı harcama belgelerine dayanılarak, davalı H’nin ortağı bulunduğu P. Ltd.Şti. hakkında da dava açıldığı ve verilen kararın Yargıtay tarafından onandığı anlaşıldığından, davacı bankanın o davada alacağını tahsil edip etmediği de araştırılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas:  2005/13634
Karar: 2007/168
Karar Tarihi: 15.01.2007
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının sözleşmeye aykırı davranarak işlem yapılan slip nüshasını davalı bankaya ibraz etmediği, böylece yurt dışı kredi kartı hamili tarafından yapılacak itiraza karşı sunulacak tek delilin ortadan kalkmasına ve yurt dışı bankanın harcama tutarlarını <charge back> yolu ile davalı banka hesabına borç kaydedilmesine neden olduğu, bu durumda taraflar arasındaki sözleşme hükümleri uyarınca davalı bankanın anılan işlem tutarını üye işyeri hesabına borç kaydetmek yetkisine sahip bulunduğu, davalı bankanın davacıdan tahsil ettiği toplam meblağ ve davalı banka hesabına borç kaydedilen meblağ dikkate alındığında, davalı bankanın (620) YTL. tutarında alacağının bulunduğu gerekçesiyle, asıl davanın reddine, karşı davanın kısmen kabulü ile (620) YTL.’nın karşı dava tarihinden itibaren temerrüt faiziyle birlikte davacı-karşı davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve 4489 S. K. ile değişik 3095 S. K.nun 1. maddesi uyarınca, 01.01.2000 tarihinden itibaren, reeskont faizi tabirinden yasal faizin anlaşılması gerektiğinin tabii bulunmasına ve davalı-karşı davacı vekili tarafından sunulan dava dilekçesinde açıkça avans türünden temerrüt faizi talep edilmemiş olması karşısında, mahkemece karşı davada reeskont (yasal) oranında temerrüt faizine hükmedilmiş olduğunun kabulünün gerekmesine göre, davacı-karşı davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas:  2005/7895
Karar: 2006/7922
Karar Tarihi: 04.07.2006
Dava, davalı banka ile üyesi olan davacı iş yeri arasında yapılan kartlı ödeme sözleşmesine dayalı alacak istemine ilişkindir.
Mahkemece, kredi kartının kullanıldığı tarih ile davanın açıldığı tarih arasında, charge back belgesinin gelmesi için beklenmesi gereken 180 günlük süre geçmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de; karar tarihi itibariyle bu süre geçmiş olup, bu gerekçeyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmamıştır.
Somut olayda, kredi kartı ile ödemede bulunulmuş ve davalıya ait pos cihazı onay vermiş olup, bu durumda, mahkemece, tüm dosya kapsamı ve davalı bankanın charge back belgesinin gelmediğine ilişkin yazısı da değerlendirilerek, sonucuna göre karar vermek gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas:  2005/1945
Karar: 2006/2758
Karar Tarihi: 16.03.2006
Dava, davacının banka hesabından alınan paranın tahsili istemine ilişkindir. Davacıya ait işyerinde kurulu, davalı A. tarafından verilen pos cihazı kullanılmak suretiyle 07.10.1999 tarihinde alış veriş yapıldığı hususlarında taraflar arasında her hangi bir çekişme mevcut değildir. Davalı bankaların yargılama sırasında yaptıkları savunmalar ve davalı A.’ın davadan önce davacıya noter kanalıyla gönderdiği 10.01.2001 tarihli ihtarname değerlendirildiğinde, alış verişte kullanılan A.’a ait kredi kartı ile yapılan harcamaya ilişkin slip kopyalarının A.’tan istenmesine rağmen davalı A.’ın bu istemi yerine getirememesi üzerine kart sahibi A.’ın harcama bedelini chargeback yapmak suretiyle davalı A.’tan tahsil ettiği, bunun üzerine davalı Akbank’ın da davacı şirketin saklaması gereken slip asıllarını kaybettiği gerekçesiyle ibraz edememesi nedeniyle Kartlı Ödemeler Sözleşmesi’nin 10. maddesine dayalı olarak alış veriş tutarını davacının hesabına borç kaydettiği anlaşılmıştır.
Davacı ile davalı A. arasında akdedilen Kartlı Ödemeler Sözleşmesi’nin Firma’nın Yükümlülükleri’ne ilişkin 4. maddesinde, firmanın satış belgelerinin kendinde kalacak nüshasını Vergi Usul Kanunu ve hesap uygunluğu açısından beş yıl süre ile saklaması ve banka tarafından istendiğinde ibraz etmesi gerektiği, POS İşlemleri İle İlgili Kurallar’ın 10. maddesinde de, bankanın istemi halinde firmanın elinde bulunan satış belgesine ait işyeri nüshasını bankaya ibraz etmekle yükümlü olduğu aksi takdirde bankanın slip tutarını hesabına kayıtsız şartsız borç kaydetmesini peşinen kabul ettiğinin düzenlenmiş olmasına göre somut olayda, davacının hesabından yapılan kesintinin nedeni davalı A.’ın sahte kimlik ve belgelere dayalı olarak İ. K.’a M. T.sahte kimliği ile kredi kartı vermesi değil, davacının kredi kartı karşılığı yaptığı satış işlemine ait sliplerin saklama süresi içinde banka tarafından istenmesine rağmen ibraz edememesinden kaynaklanmaktadır. O halde mahkemece, davalı A.’ın slip kopyalarını A.’tan istemesi ancak davacının bunları ibraz edememesi üzerine harcama bedelinin charge back işlemi ile alınması nedeniyle hesabından kesinti yapılması maddi olgusuna dayalı olarak davacının davalı A.’tan istemde bulunmasının mümkün olup olmadığının pos işlemleri ile ilgili düzenlemeler ve bu konuda uygulanan bankalar arası hesaplaşma usulleriyle ilgili olarak yaptırılacak bilirkişi incelemesi sonucuna göre değerlendirilerek mümeyyiz davalı banka hakkında bir karar verilmesi gerekirken, bu davanın dayanağını oluşturmayan, bu nedenle de bu davada tartışılması mümkün olmayan kredi kartının sahte belgelere dayalı olarak verilmesi nedenine dayalı olarak davalı A.’ın sorumluluğuna karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın temyiz eden davalı banka yararına bozulması gerekmiştir.
 
T.C. YARGITAY 11.Hukuk Dairesi
Esas:  2006/6787
Karar: 2007/9053
Karar Tarihi: 14.06.2007
Dava, kredi kartı üye işyeri sözleşmesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.
Mahkemece; taraflar arasında mevcut sözleşme ve Uluslararası Kredi Kartı Kuralları uyarınca, davacının sözleşme ile kendisine düşen sorumluluğu yerine getirmediği, sözleşmeye aykırı olarak slip böldüğü ve bu nedenlerle davalı bankanın yaptığı bloke işleminin sözleşme ve uygulamadan doğan hakkın kullanılması niteliğinde olduğu kabul edilerek, davanın reddine karar verilmiştir.
Ancak, davalı bankanın dosyaya sunduğu cevap dilekçesinde, blokeye neden olan alışverişe ilişkin olarak, yabancı banka tarafından davalı bankaya ödeme yapıldığı kabul edilmiştir.
Bu durumda, mahkemece, hesaba bloke konulmasına neden olan alışverişe ilişkin olarak, kredi kartının ait olduğu bankaca, ödemeden sonra, bu işlem hakkında yeniden bir başvuruda bulunulup bulunulmadığı, geri istenip istenmediği, charge back işlemine tabi tutulup tutulmadığı hususları araştırılarak, bunun sonucuna göre bloke edilen paranın davalı bankada kalmasının haklı bir nedeninin bulunup bulunmadığının belirlenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
 
KAYNAKLAR:
http://www.visa.com.tr/tr/kart_kabul%C3%BC/kurallar_ve_g%C3%BCvenlik/kurallar_ve_y%C3%B6netmelikler/ters_ibrazchargeback.aspx
http://support.google.com/chrome_webstore/bin/answer.py?hl=tr&answer=1054264
http://chargify.com/blog/the-cost-of-a-chargeback-infographic/
http://www.chargebacknation.com/
http://www.mastercard.com/us/merchant/pdf/TB_CB_Manual.pdf
http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/Chargeback
http://www.sitepoint.com/chargeback-challenge/
https://www.unibulmerchantservices.com/wpcontent/themes/unibul/images/graph2.jpg
http://eticaret.garanti.com.tr/Guvenlik/Chargeback-Ters-Ibraz-Nedir.aspx#foot1
https://cms.paypal.com/tr/cgi-bin/?cmd=_render-content&content_ID=security/chargeback_guide