Avukat Özgür Eralp
Aralık 2010-Ankara
www.ozgureralp.av.tr
 
Sabit ücret
Günümüzde telefon hatları üzerinden ses transferi, sabit hatlar (Landline), Mobil telefon (GSM) ve Internet Protokolü üzerinden Ses Transferi (VOIP) adı verilen yöntemlerle gerçekleşmektedir. Bu koşullar altında, TürkTelekom şebekesine bağlı sabit hatlara yönelik yapılan aramaların tamamı TürkTelekom aboneleri tarafından yapılmamaktadır. Dolayısıyla verilen hizmetin bedelinin sabit ücret adıyla faturalandırılıp abonelerden tahsil edilmesi, emsal Telekom şirketleri tarafından da benimsenmiştir ve uygulanmaktadır. Eş söyleyişle TürkTelekom sabit hattı Turkcell, Avea, Vodafone cep telefonlarından aranabileceği gibi yurtdışındaki Telekom şirketleri aracılığyla da arayanabilir. Bunun için de bu hatları birbirine bağlayacak teknik sistemin açık ve hazır durumda bulundurulması ilgili firmalarla anlaşmaların yapılması gerekmektedir. Tüm bunlar belli bir maliyeti içermektedir.
Örneğin aşağıdaki mobil telefonlarla sabit telefonların entegrasyonun pahalı olması sebebiyle daha ekonomik olarak yapılandırılması için kullanılması gereken bir donanım grafiği vardır. Daha ekonomik, seri ve hızlı bir entegrasyon için belli bir donanım maliyetinin karşılanması gerektiği unutulmamalıdır.
Telekom terimi olarak Karasal Hat (Landline) ya da Sabit Hat (Fixed Line) adıyla tanımlanan, ev ve iş telefonlarının tahsis işlemini yapan Yurtdışı telekom firmaları, Türkiye’de sabit ücret adıyla faturalalara yansıtılmakta olan ücreti hat kirası (Line Rental) olarak abonelerinden tahsil etmektedir.
TürkTelekom firmasının telefon abonelerinin faturalarında belirtip tahsil etmekte olduğu “sabit ücret” adı altındaki ücretin tarifelere göre miktarı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

ŞirketHATT, KonuşkanHATT, StandartHATT, HesaplıHATT ve YazlıkHATT isimleriyle adlandırılmış olan tarifelere göre ücretlendirilen abonelere, telefon konuşmaları esnasında uygulanan kontör ücretleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Uygulanmakta olan tarife sisteminin , GSM şebekelerinde olduğu gibi, abonelerin kullanım alışkanlıkları ve ihtiyaçlarına göre tercih yapmasına olanak sağlamayı amaçladığı belirtilmektedir.
TürkTelekom tarafından yapılan bu uygulama sonucunda, telefon abonelerindei tarife tercihleri doğrultusunda aylık 7.90 YTL ile 94.75 YTL arasında değişen aylık sabit ücretler talep edilmektedir. Yine aynı tarife uygulaması sonucunda abone telefon görüşmeleri, farklı kontör ücretleri üzerinden hesaplanıp ücretlendirilmektedir.
Sabit ücret adı altında faturalandırılan ücret karşılığında abonelere, HesaplıHATT tarifesi için 10.62 YTL, YazlıkHATT tarifesi için 111.53 YTL ücretsiz konuşma olanağı sunulmuştur.
TürkTelekom’un uygulamakta olduğu tarife sistemi ve sabit ücret uygulaması Yurtdışındaki Telekom Firmaları tarafından da uygulanmaktadır. Telekom firmalarının İnternet sitelerinde yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda,  bulundukları ülkede tekel niteliği olmayan Telekom firmalarının da aynı uygulamayı yürüttükleri belirlenmiştir.
Haftasonu ücretsiz konuşma, Ücretsiz dakika gibi müşteri kampanyaları için abonelerden ayrıca ücret tahsil edilmektedir. Yurtdışı örneklerde görülen abonelik sistemleri, TürkTelekom tarafından uygulanan tarife sistemiyle birebir örtüşmektedir.
Örnek teşkil etmesi açısından Belçika, İngiltere, Fransa’daki Karasal Hat sabit ücret örneklerinin bazıları, İnternet site referans adresleriyle birlikte aşağıda belirtilmiştir.

Yukarıda verilen örnekler haricinde sabit ücret uygulaması yapan çok sayıda Telekom firması olmakla birlikte, internet üzerinden yapılan araştırmada tarafımızdan sabit ücret uygulaması olmayan bir Telekom firması  örneğine rastlanmamıştır.
Yukarıdali örnekte karasal telefon hatlarının tarihsel gelişimi şemalandırılmaya çalışılmıştır. İlk etapta çok pahalı olan hizmetlerin teknolojinin gelişmesiyle daha da ucuzlayacağı açıktır. Ancak yeni teknolojileri kullanabilmek için de bir altyapı maliyeti söz konusudur. Çok yakın bir gelecekte tüm hizmetlerin internet alt yapısı üzerinden verilmesi düşünülmektedir. Böylelikle sabit bir internet bağlantısı ücreti karşılığında herkes sınırsız olarak sesli görüntülü konuşma, tv seyretme, radyo dinleme, interneti kullanımı vb. özellikleri kullanabilecektir.
Aşağıdaki örneklerde eski tip telefon santral kullanımları görülmektedir. Teknolojinin gelişimine paralel olarak insan gücünün çokça kullanıldığı bu eski santraller yerine yeni dijital santraller kurulmuştur. Bu personel maliyetini azaltmakla birlikte yeni teknik donanımlar belli bir maliyeti getirmekle birlikte sistemin çalışır vaziyete tutulması için bu altyapının kurulması ve işletilmesi şarttır.
Telefon abonelerinin sabit hat ve GSM operatör abonelerini aramaları üzerinden yapılan ücretlendirmeye ek olarak, telefon aboneleri tarafından ulaşılabilir olmak, yani herhangi bir arama yapmadan telefon abonelerince aranmak da bir hizmet olarak düşünülmektedir.
Örneğin bir lokanta; dışarı hiç telefon açmamasına rağmen sürekli dışarıdan gelen telefonları kabul etmekte ve işlerini bu şekilde yürütmektedir. Hiç telefon açmadan dahi telefon hizmet ihtiyacının adeta tamamını karşılamış olmaktadır.
Günümüzde “Çaldırıp kapatmak” gibi bir uygulama yoğunlaşmıştır. Öyle ki bu uygulamayla kişiler diğer kişilere belli mesajlar dahi verebilmektedir. “Bir kez çaldırınca internete gir; iki kez çaldırınca aşağıya in” gibi anlaşmalı uygulamalar özellikle gençler tarafından çokça rağbet görmektedir. Özellikle telefon ücreti kendisi tarafından karşılanmayan veya diğer kişiye oranla daha ekonomik telefon açma hakları olan kişiler diğerleri tarafından çaldırılıp kapatılmakta ve diğer abonenin kendisini araması beklenmektedir. Örneğin çocuk annesiyle görüşmek istediğinde annesini çaldırıp kapatmakta bunun üzerine annesi çocuğu kendi telefonu üzerinden aramaktadır. Burada da hali hazırda işleyen teknik bir hizmetin olduğu açıktır. Ses transferinden ziyade veri transferi gerçekleşerek de bu hizmetin verilmesi sağlanmış olur.
Sorun aslında bu hizmetlerin devlet tarafından verilirken artık özel bir şirket tarafından verilmeye başlaması ve ancak halen ülkemizde bu işin tekel yapıdan kurtulamamasından kaynaklanmaktadır. Haberleşme hizmetinin devlet tarafından verileceği düşünülmekle bu hizmetin artık kar amacıyla kurulmuş bir şirket tarafından yapıldığı unutulmamalıdır. Davacı şirketin öncelikli hedefi kar etmek, para kazanmaktır. Hiçbir ticari şirkete verdiği hizmeti ücretsiz olarak vermeye zorlanamaz. İlgili şirket ancak diğer şirketlerle rekabet etmek için bazı kampanyalı uygulamalar yapabilir ki bu anlamda da bir hizmeti ücretsiz olarak abonelerine sunamaz. Zira o zaman da haksız rekabet ortamı oluşur ve diğer şirketlerin hakları zedelenmiş olur. Uluslar arası uygulama mantığı bu çerçeve üzerine kurulmuştur. Esasen teknik anlamda sunulan bir hizmet vardır ve bu teknik hizmetin bedelini istemek kar amacıyla kurulmuş şirketin en doğal hakkıdır. Abone; hizmet sağlayıcı bu şirketten telefon aboneliği hizmetini satın almak zorunda olmamakla birlikte bu hizmeti satın almaya da zorlanmamaktadır. Abone dilerse bu hizmeti satın almayabilir ve telefon hattı açtırmaz. Hatta abonelik sözleşmesini dilediği anda sona erdirip hattını kapatma hakkına da sahiptir. Bu açıdan bakıldığında abone serbest iradesiyle sözleşme imzalamak suretiyle almış olduğu ve ücretlendirme mantığını bildiği hizmetin bedelini ödemekle mükelleftir.
Tartışılması gereken bir başka husus bu hizmet bedelinin fahiş olup olmadığı veya verilen hizmetlerin karşılığıyla orantılı olup olmadığı gibi gözükse de bu davamızın konusu olmadığı ve heyetimize verilen görevler arasında olmadığından bu husus heyetimizce değerlendirilmemiştir.
Emsal nitelikteki Yargıtay 13.Hukuk Dairesi’nin 2005/13365E. 2005/15215K. Sayılı17.10.2005 tarihli BOZMA kararında da belirtildiği üzere;Aylık abonman ücreti olarak tanımlanan sabit ücret görüşme zamanları dışında oluşan bilgi alışveriş hizmeti karşılığı olarak belirlenen ve alınan bir ücrettir. Bir başka anlatım ile aboneler transmisyon yollarını sadece görüşme amacı ile kullanmazlar.Telekomünikasyon ücretlendirmesine de görüşme süreci ve görüşme dışı bilgilendirme işlevleri ayrı ayrı ücretlendirilir. Aylık abonman ücretinin her aboneden eşit bedel halinde alınmasının zorunluluğu şu şekilde de izah edilebilir. Aylık abonman ücretinin alınmadığın varsayarsak arama yapmamış olan abone hiçbir ücret ödemeyecektir ancak sistem aboneye arandığında konuşma hakkı verecektir. Yine aynı abone karşı abone ile anlaşarak karşı taraf numarasını gönderip konuşmadan bilgi verebilecek ve yine hiçbir ücret ödemeyecektirancak arama yapmayan ve kendisi arandığında konuşan abonenin hiçbir ücret ödememesi aboneler arası adaletsizliğe yol açacaktır. Oysa abone herhangi bir görüşme yapmasa bile zaman ayrımı yapmaksızın sistem ona senede 365 gün ve 24 saat görüşme imkanı seferber etmektedir. Bu tür bir işlemin yapılması bir enerji tüketimini, teknik donanım  bakım ve yönetim ile personel çalıştırılmasını gerektirir ki bu da bir hizmet olarak değerlendirilmedlidir.O halde bu şekilde alınan abonman sabit hizmet ücretinin uygulanan bir hizmet karşılığı olduğunun kabul edilmesi gerekmektedir.

Sonuç

Abonelik hattının açık tutulmasının bir enerji tüketimini, teknik donanım  bakım ve yönetimi ile personel çalıştırılmasını gerektirdiği bu nedenle de bir hizmet olarak değerlendirilmesi gerektiği, davacının esasen kar amacıyla kurulmuş bir şirket olarak vermiş olduğu hizmetin karşılığını kendisinden hizmet talep eden aboneden alma hakkı olduğu, abonenin dilediği anda bu hizmeti almaktan vazgeçip abonelik hizmetini sonlandırma hakkı olduğu düşünceleriyle Yargı kararlarının bütünlüğü ve benzer nitelikteki uluslar arası telekomünikasyon hizmeti ve ücretlendirme politikası uygulamaları da gözetildiğinde sabit ücret uygulamasının yerinde olduğu kabul edilmektedir.