29.07.2023 tarihli Resmi Gazetede “Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” yayımlandı.
Yönetmeliğin Kapsamı Nedir?
Bu yönetmelik ile sağlık hizmetlerine ilişkin tanıtım ve bilgilendirmelerde uyulması gereken ilkeler belirlenmiştir. Yönetmeliğin kapsam alanı 2. maddede “ sağlık meslek mensuplarını, sağlık hizmeti sunan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait olup ilgili mevzuatı uyarınca Sağlık Bakanlığı tarafından verilen izin, uygunluk belgesi veya ruhsat ile faaliyet gösteren tüm sağlık kurum, kuruluş, müesseseleri ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşları tarafından yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri ile sağlık hizmet sunumu alanında yetkisi, izni ya da ruhsatı bulunmayan kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri” olarak çizilmiştir.
Yönetmelik Kapsamındaki “Sağlık Mensupları” Kimlerdir?
Sağlık mensuplarının kim olduğu 4. maddede açıklanmıştır:
Sağlık meslek mensubu:
- Hekim,
- diş hekimi,
- eczacı, hemşire,
- ebe ve
- optisyen ile
- 1219 sayılı Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek mensuplarını” şeklinde açıklanmıştır.
Sağlık Alanında Tanıtım ve Bilgilendirmelerde Temel İlkeler Nelerdir?
- Sağlık hizmetlerinin sunumunda açık veya örtülü reklam yapılması yasaktır ancak yönetmelikteki ilkelere uyularak tanıtım ve bilgilendirme yapılabilecektir.
- Genel ahlaka,tıbbi deontolojiye ve meslek etik kurallarına uygun tanıtım ve bilgilendirmeler yapılmalıdır.
- Tanıtım ve bilgilendirmelerde;uygulanıyor olsa bile yerleşik metod haline gelmemiş,bilimsel olarak kanıtlanmamış, Bakanlıkça tıbbi işlem olarak tanımlanıp düzenlenmemiş işlemlere yer verilemez.
- Hastaların sağlık hizmetine yönelik teşekkür ilanında bulunduğuna dair izlenim oluşturacak faaliyetlerde bulunulamaz.
- Tanıtım ve bilgilendirmeler, hastayı sağlık meslek mensubuna veya sağlık kuruluşuna doğrudan veya dolaylı biçimde yönlendirecek içerikte olamaz.
- Sağlık hizmetleri; özendirme, çekiliş ve hediye gibi pazarlama amaçlı sunulamaz ve bu amaca yönelik reklam, tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz. Sosyal paylaşım ve internet üzerindeki tanıtımlarda da bu ilkelere uyulması zorunludur.
- Sağlık hizmetine konu olan mal veya hizmetin diğerlerinden farklı ya da daha üstün olduğu algısı oluşturacak biçimde insanların güvenini kötüye kullanan ya da bilgi eksikliğini istismar eden tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz.
- Kişilerin bilgi ve rızaları olmaksızın kişisel telefonları aranamaz, mektup, kısa ileti, elektronik posta ve sosyal paylaşım araçları vasıtasıyla ileti gönderilerek reklam ve tanıtım yapılamaz.
- Uluslararası sağlık turizmi kapsamındaki tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri 13/7/2017 tarihli ve 30123 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yürütülür.
Tanıtım ve Bilgilendirmelerde Görsel Kullanımına İlişkin Kurallar Nelerdir?
- Sunulan sağlık hizmetine ilişkin tanıtım ve bilgilendirmelerde tedavinin etkilerini kıyaslayıcı ve talep oluşturan nitelikte öncesi ve/veya sonrası görsellerin bulunması yasaktır.
- Görselin paylaşılabilmesi için hastadan, hasta küçük ise velisinden açık rıza alınması zorunludur. Açık rıza yönetmeliğin ekinde sunulan “Görsel İçerik Kaydetme ve İşleme Onam Formu” ile alınmalıdır.
- Hastaların görsel paylaşımına izin vermemeleri halinde sağlık hizmetinden hiçbir fark olmayacak şekilde yararlanacakları güvence altına alınmalıdır. Ayrıca görsel paylaşımına izin verdiği için hiçbir hastaya indirim yapılması veya hediye verilmesi söz konusu olmamalıdır.
- Görsel içerikler üzerinde sonradan teknolojik değişiklik veya düzeltme uygulanamaz. Görsel içeriklerde işlem tarihi ve görselin görüntülendiği tarihin belirtilmesi zorunludur.
- Başka mecralarda yapılmış olsa dahi görsel içeriklere ilişkin yapılan hasta yorumları veya teşekkür ilanı anlamına gelecek ifadeler paylaşılamaz. Görsel içeriklere ait paylaşımların tamamen yoruma kapatılması zorunludur.
- Hastanın ameliyathanede veya tıbbi işlem sırasındaki görüntülerinin paylaşılması yasaktır. Ayrıca genel ahlaka aykırılık teşkil edecek şekilde mahrem bölgelerin paylaşılması yasaktır.
- Kuruluşların veya sağlık mensuplarının daha üstün olduğu izlenimini vermek amacıyla o bölge, mekân, tıbbi cihaz, donanım, araç, gereç veya personel yahut benzeri herhangi bir unsur ile ilgili görsel paylaşılamaz.
Yönetmeliğin diğer bölümlerinde tanıtım ve bilgilendirmelere ilişkin denetimler ve yaptırımlar öngörülmüştür. Yönetmeliğin ekinde bir şikayet halinde,müdürlüğün kendiliğinden tespiti halinde veya Bakanlıkça talep edilmesi halinde tanıtım ve bilgilendirmelere ilişkin doldurulacak faaliyet raporu ve sağlık mensuplarının radyo ve televizyon programlarında yer almadan önce 2 nüsha olarak imzalaması gereken taahhütnameye yer verilmiştir. Bu nüshaların biri yayın kuruluşunda kalır diğer nüshası ise Bakanlık’a gönderilecektir.
Yönetmeliğe Aykırılığın Yaptırımları Nelerdir?
- Hekim veya diş hekimleri tarafından, yönetmeliğe aykırı davranıldığı anlaşılırsa 1219 sayılı Kanunun ilgilisine göre 27 nci veya 44 üncü madde hükümleri uyarınca idari para cezası uygulanır.
- Yönetmeliğe aykırı davranan sağlık tesisi iki kez uyarılır. Bir yıl içerisinde üçüncü kez bu Yönetmelik hükümlerine aykırı tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri yapıldığının tespit edilmesi halinde üç gün süreyle ilgili tıp veya uzmanlık dalındaki birimin faaliyeti durdurulur.
- Uluslararası sağlık turizmi sağlık tesisi veya uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşu yönetmeliğe ilk aykırı davranışında uyarılır. Bir yıl içerisinde aykırılığın ikinci kez tespit edilmesi halinde bir ay, üçüncü kez tespit edilmesi halinde üç ay süreyle kuruluşun ve tesisin sağlık turizmi faaliyeti durdurulur.
- Organ nakillerinin uygulandığı tıbbi tedavi merkezlerinde bu Yönetmelik hükümlerine aykırılığın ilk kez tespit edilmesi halinde,organ nakillerinin uygulandığı tıbbi tedavi merkezlerinin kadavra organ dağıtımı üç ay süreyle durdurulur. İkinci tespitte ise nakil türüne göre üç ay süre ile faaliyet izni iptal edilir.
Sonuç olarak;
- Hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire, ebe ve optisyen ile 1219 sayılı Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek mensupları Yönetmeliğe uygun davranmalıdır.
- Uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşları tarafından yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri yapanlar da bu Yönetmeliğe uygun davranma yükümlülüğündedir.
- Sağlık alanındaki tanıtım ve bilgilendirmeler yanıltıcı içerik içermemeli,hastaları farklı yönlendirebilecek fotoğraf ve açıklamalar kullanılmamalıdır.
- Sunulan sağlık hizmetine ilişkin tanıtım ve bilgilendirmelerde tedavinin etkilerini kıyaslayıcı ve talep oluşturan nitelikte öncesi ve/veya sonrası görsellerin bulunması yasaktır.
- Sağlık alanındaki tanıtımlarda görseller hasta izni ile Görsel İçerik Kaydetme ve İşleme Onam Formu alınarak paylaşılmalı,ameliyathane veya tıbbi işlem anındaki görüntüler paylaşılmamalıdır.
- Görsel içeriklerde işlem tarihi ve görselin görüntülendiği tarihin belirtilmesi zorunludur.
- Başka mecralarda yapılmış olsa dahi görsel içeriklere ilişkin yapılan hasta yorumları veya teşekkür ilanı anlamına gelecek ifadeler paylaşılamaz. Görsel içeriklere ait paylaşımların tamamen yoruma kapatılması zorunludur.
- Yönetmeliği ihlal edici davranışlarda bulunan sağlık mensupları için 1219 sayılı Kanun m.27-44 uyarınca idari para cezası söz konusudur.
- Sağlık hizmeti veren kuruluşlar ve sağlık turizmi faaliyetinde bulunan kuruluşlar için yönetmeliği ihlal etmeleri halinde faaliyetlerin geçici durdurulması,faaliyet izninin iptali gibi yaptırımlar öngörülmüştür.
- Yönetmelik yayınlandığı gün 29.07.2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.