Konu 02 – UYAP – Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi

KONU 02 – UYAP – Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi

Öğretim Görevlisi Av.Özge EVCİ ERALP

2023-2024

• Giriş

1982 Anayasasının 141. maddesinin son fıkrasında; “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükmün muhataplarından biri de Adalet Bakanlığı‘dır. Zira yargının gecikmesinden ve pahalı olmasından siyaseten Adalet Bakanlığı sorumludur. Bu nedenledir ki Adalet Bakanlığı’nın kuruluş, görev ve yetkilerine ilişkin 2992 sayılı Kanun, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu, yargılama usul yasaları başta olmak üzere diğer bazı mevzuat hükümleriyle Adalet Bakanlığı’na adalet hizmetleri kapsamında değerlendirilebilecek önemli görevler verilmiştir.

2992 sayılı Adalet Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’un 2. maddesinde Adalet Bakanlığı’nın görevleri; “Kanunlarda kurulması öngörülen mahkemeleri açmak ve teşkilatlandırmak, ceza infaz kurumları, icra ve iflas daireleri gibi her derece ve türdeki adalet kurumlarını planlamak, kurmak ve idari görevleri yönünden gözetim ve denetimini yapmak ve geliştirmek, adalet hizmetleriyle ilgili konularda, gerekli araştırmalar ve hukuki düzenlemeleri yapmak” şeklinde sayılmıştır.

2992 sayılı Kanun’un 2. maddesinde, mahkemeleri açmak ve teşkilatlandırmak, her derece ve türdeki adalet kurumlarını kurmak, planlamak, geliştirmek şeklinde ifade edilen görevler, esas itibariyle adalet hizmetlerinin verilebilmesi için gerekli altyapının oluşturulmasını gerektirmektedir.

Bu çerçevede yargı birimlerinin her türlü hizmet binası, lojman ve personel ile makam, hizmet ve keşif araçları; bunların her türlü giderleri; duruşma salonlarının, kalemlerin ve hâkim ve savcı odalarının tefrişatı; ısıtma-soğutma, temizlik, elektrik-su giderleri; her türlü tamirat ve tadilat bedelleri; suçüstü ödenekleri; posta ve tebligat giderleri gibi ihtiyaçlar Adalet Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.

Bu anlamda yargı birimlerinin ihtiyaçlarının biri de günümüzün ihtiyaçları doğrultusunda elektronik ortamda hizmet vermeyi sağlayacak bilişim sistemleridir. Dolayısıyla günün teknolojik gelişmelerine uygun olarak yargı birimlerinin faaliyetlerinin bilişim sistemleri üzerinde yapılmasını sağlayan bir altyapı sunulması da Adalet Bakanlığı’nın görevleri arasındadır.

2992 sayılı Kanun’un, 15/05/2001 tarih ve 4674 sayılı Kanun’un 7. maddesi ile eklenen 22/A maddesine göre,

“Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının görevleri şunlardır:

1. a) 12’nci maddenin (c) bendinde belirtilen konular hariç olmak üzere, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı kuruluşların ilgili birimleriyle iş birliği yaparak bilgi işlem sistemini kurmak, işletmek, bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak, bunlara ait hizmetleri ilgili birimlerle birlikte yürütmek; bilgi işlem projeleri ile ilgili olarak Bakanlık birimleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak
2. b) İlgili birimlerle işbirliği yaparak bu birimlerin derlediği hukuki mevzuatı, yüksek mahkemelerin içtihatlarını, bilimsel yayınları, Ülkemizin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlarca yapılan düzenlemeleri, yargı yetkisi tanınan uluslararası mahkemelerin kararlarını ve gerekli görülen diğer konuları değerlendirerek bilgi işlem ortamına aktarmak ve kullanıcıların hizmetine sunulmasını sağlamak.
3. c) Bilişim teknolojisindeki gelişmelere uygun olarak daha etkin ve verimli bilgi, belge ve iş akışı düzenini kurmak, buna yönelik yazılımları üretmek veya sağlamak.
4. d) Bakanlık görev alanına giren konularda ulusal ve uluslararası kapsamda, sistemler arası çevrimiçi ve çevrimdışı veri akışını ve koordinasyonu sağlamak.
5. e) Eğitim Dairesi Başkanlığı ile işbirliği yaparak merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı kuruluşlarda bilgisayar kullanacak personelin eğitimini sağlamak.
6. f) Bilgi işlem standartlarının belirlenmesi ve gelişiminin izlenmesinde, bilgi işlem makinelerinin ve yazılımının kullanılmasında diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapmak.
7. g) Gelişen bilişim teknolojisini izlemek ve bunların Bakanlık bünyesine aktarımı konusunda görüş ve önerilerde bulunmak.
8. h) Görev alanına giren konularda, mevzuat yetersizliğine ve aksaklığına ilişkin inceleme ve araştırmalar yaparak Bakanlığa önerilerde bulunmak, tüzük ve yönetmelikler hazırlamak, genelge düzenlemek.
9. i) Bilgi işlem müdürlükleri ile birlikte mahkemeler ve diğer ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak bilgi işlem sisteminin etkin ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak.
10. j) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak.” 2992 sayılı Kanun’un Ek 4 maddesinde ise, “Adalet Bakanlığınca uygun görülen il Cumhuriyet başsavcılıkları nezdinde bilgi işlem müdürlüğü kurulabilir. Müdürlük, bilgi işlem müdürü ve yeteri kadar personelden oluşur.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu maddelerden anlaşılacağı üzere;

-bilgi işlem sistem(ler)ini kurmak,

-işletmek, bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak,

-bunlara ait hizmetleri ilgili birimlerle birlikte yürütmek;

-bilgi işlem projeleri ile ilgili olarak savcılıklar, mahkemeler, adli tıp birimleri, cezaevleri ve Bakanlık birimleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak;

-bilgi, belge ve iş akışı düzenini kurmak;

-buna yönelik yazılımları üretmek veya sağlamak;

-bilgi işlem müdürlükleri ile birlikte mahkemeler ve diğer ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak bilgi işlem sisteminin etkin ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak

Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı’nın (Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü) görevidir.

Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, belirtilen yasal görev ve yetkileri çerçevesinde, Adalet Bakanlığı teşkilatı ile yargı birimlerini kapsayacak şekilde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’ni (UYAP) uygulamaya geçirmiştir.

Diğer yandan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 333/1 ve 180/5 maddelerine istinaden 20/09/2011 tarihli ve 28060 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Ceza Muhakemesinde Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılması Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesinde “Bakanlık, UYAP Bilişim Sistemi kapsamında SEGBİS’i kurar, işletir, geliştirir, bakım ve idamesini sağlar.” denilerek savcılık ve mahkemelerde Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi’nin (SEGBİS) kurulması, işletilmesi, geliştirilmesi, bakım ve idamesi görevi de Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı’na verilmiştir. Bu nedenle Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca 2012 yılında yargı birimlerine Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) kurulmaya başlanmıştır.

2992 sayılı Kanun’un 2. maddesi açısından bakıldığında UYAP ve SEGBİS, adalet kurumlarına bilişim altyapısı sağlayan ve günün bilişim teknolojilerini adalet kurumlarının hizmetine sunarak adalet kurumlarını geliştiren sistemlerdir. 2992 sayılı Kanun’un 2. maddesinde Adalet Bakanlığına adalet hizmetleriyle ilgili konularda araştırmalar ve hukuki düzenlemeler yapma görev ve yetkisi verilmiştir. UYAP ve SEGBİS adalet hizmetleriyle ilgili konularda hukuki düzenleme yapma yetkisi çerçevesinde kalan ve yargı birimlerinin görevlerini yaparken kullanacakları idari uygulamalar bütünüdür.

2992 sayılı Kanun’un 22/A maddesinin (a) bendine bakılarak yargı birimlerinin Adalet Bakanlığı’nın taşra teşkilatı olmadığı, dolayısıyla yargı birimlerinde kullanılacak bilişim sistemleri açısından bir yetkisinin bulunmadığı ileri sürülebilirse de aynı maddenin (i) bendinde, “Bilgi işlem müdürlükleri ile birlikte mahkemeler ve diğer ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak bilgi işlem sisteminin etkin ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak.” şeklinde belirtilen görevin mahkemelerde kullanılacak bilgi işlem sisteminin kurulmasını ve çalışmasının sağlanmasını kapsadığı ve ek 4 maddeyle kurulan bilgi işlem müdürlüklerinin de mahkemelerde bilgi işlem sisteminin kurulmasını ve çalışmasını sağlamak üzere kurulduğu anlaşılmaktadır.

1982 Anayasasının Başlangıç Bölümünde “Kuvvetler ayrımının, Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir işbölümü ve işbirliği olduğu ve üstünlüğün ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduğu” belirtilmektedir.

UYAP, 1982 Anayasası’nın 141/son maddesi gereğince adalet hizmetlerinin hızlı ve etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için, Adalet Bakanlığı ile yargı birimleri arasında 1982 Anayasasının Başlangıç Bölümüne uygun olan 2992 sayılı Kanun’un 22/A maddesinin (i) bendi uyarınca; SEGBİS de bu hükümlere ilave olarak Ceza Muhakemesinde Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılması Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesi uyarınca yargı birimleri ile yapılan işbirliği çerçevesinde hizmete sunulmuştur.

• Uyap Fi̇zi̇ksel Yapı

FİZİKSEL YAPI Başkanlığımızın, yürütmekte olduğu Ulusal Yargı Ağı Projesinin geldiği aşama itibariyle teknik alt yapıyı kaldıracak büyüklük ve donanımda hizmet binasına ihtiyaç duyması nedeniyle Yenimahalle, Ergazi Mahallesi Fatih Sultan Mehmet Bulvarı’nda müstakil bir hizmet binası inşa edilmiştir. Başkanlık halen faaliyetlerine yaklaşık 10.000 m2 kapalı alana sahip bu binada devam etmektedir. Ayrıca tüm bilgilerin yedeklenmesi ve olağanüstü durumlarda sistemin kesintiye uğramadan hizmet verilmesi amacıyla Gölbaşı’nda UYAP Acil Durum Merkezi kurulmuştur.

Başkanlığın ve UYAP Sistem Merkezinin bulunduğu Şaşmaz hizmet binası ve çevresinde 27/04/2012 tarih ve 2012/3168 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile özel güvenlik bölgesi kurulmuştur.

• UYAP Tarihçesi

Günümüzde vatandaşa sunulan hizmetin hızı, güvenilirliği ve performansı, bilişim teknolojilerinin ne kadar efektif kullanıldığı ile orantılı olduğundan Adalet Bakanlığına verilen adalet hizmetlerinin tüm Türkiye genelinde bir bütün olarak en iyi şekilde yürütülmesinde içinde bulunduğumuz bilişim çağının bizlere sunduğu teknolojik gelişmeler ve imkânlardan yararlanmak zorunlu hale gelmiştir.

Bilişim teknolojileri söz konusu olunca, kurumların üretkenliğini ve verimliliğini arttırmak için geliştirilen; ölçeklenebilir, çoklu- kullanıcılı ve iş odaklı sistemler olan Yönetim Bilişim Sistemleri gündeme gelmiş ve Adalet Bakanlığınca, adalet hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesi için, Yönetim Bilişim Sistemlerinin en iyi örneklerinden biri olan Ulusal Yargı Ağı Projesi’nin uygulamaya geçirilmesi kararı verilmiştir.

Çalışmaların sistemli ve planlı bir şekilde yürütülmesi amacıyla 19/08/1999 tarihinde Bakan “OLUR”u ile Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı kurulmuştur.

2992 sayılı Adalet Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’un, 15/05/2001 tarih ve 4674 sayılı Kanun’un 6. ve 7. maddeleri ile eklenen 17/1-f ve 22/A maddeleriyle Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Adalet Bakanlığı merkez teşkilatının yardımcı birimleri arasında kanuni olarak yerini almıştır.

Yine 2992 sayılı Kanun’un, 15/05/2001 tarih ve 4674 sayılı Kanun’un 11. maddesiyle eklenen, ek 4. maddesinde; “Adalet Bakanlığınca uygun görülen il Cumhuriyet başsavcılıkları nezdinde bilgi işlem müdürlüğü kurulabilir. Müdürlük, bilgi işlem müdürü ve yeteri kadar personelden oluşur. Bilgi işlem müdürlüklerindeki bilgi işlem müdürü, şef, bilgisayar işletmeni ve teknisyenler Adalet Bakanlığınca; diğer personel bağlı olduğu adalet komisyonunca atanır.” denilerek Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının taşra teşkilatının oluşturulmasına imkân verilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 141. maddesinin son fıkrasında, “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” hükmüne yer verilmiştir. Adalet Bakanlığı tarafından bu hükme istinaden yargıyı modernleştirme çalışmaları 1999 yılında başlatılarak e-Türkiye girişiminde e-Adalet sistemini oluşturacak olan UYAP Bilişim Sistemi’nin temelleri atılmıştır.

Kapsamlı ve büyük bir proje olan UYAP Bilişim Sistemi’nin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi ve hedeflenen amaçlara en doğru şekilde ulaşabilmesi için projenin aşamalı olarak yürütülmesine karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda UYAP Bilişim Sistemi, iki aşamalı olarak hayata geçirilmiştir.

Birinci aşama, “UYAP I” Merkez teşkilatını ve bağlı birimlerini,

İkinci aşama “UYAP II” Taşra teşkilatını kapsamaktadır.

Adalet Bakanlığı ile Havelsan A.Ş. arasında 27.09.2000 tarihinde imzalanan “UYAP I” protokolü ile projenin ilk aşaması olan merkez teşkilatı ve bağlı kuruluşları kapsayan çalışmalara başlanılmıştır.

UYAP II aşaması ise Adalet Bakanlığı taşra teşkilatında bulunan tüm birimleri kapsadığı için kendi içinde çeşitli aşamalara ayrılmış ve Adalet Bakanlığı ile Havelsan A.Ş. arasında 10.08.2001 tarihinde imzalanan “UYAP II-A” protokolü ile çalışmalara başlanmıştır.

UYAP II aşaması kapsamında yer alan tüm taşra teşkilatını aynı anda projeye dâhil etmek yerine proje yazılımını geliştirmek ve olası yazılım, entegrasyon ve iletişim sorunlarını çözmek amacıyla 2001 yılında Pilot Bölge Uygulamaları hayata geçirilmiştir.

Pilot Bölge Uygulamaları kapsamında seçilen pilot bölgelerde yazılımın geliştirilmesi sağlanmıştır. Yıllara göre pilot bölge seçilen birimler şunlardır:

2001 Yılı

Ankara, İstanbul ve 6, 5, 4, 3 ağır ceza yargı çevresi içinde yer alan birimler ile bu yerlerde bulunan adalet komisyonları ve Ankara Kapalı ve Açık Cezaevi, İstanbul Bayrampaşa Cezaevi, Keçiören Islahevi, Elmadağ Çocuk Cezaevi,

2002 Yılı

Trabzon, Yozgat, Kızılcahamam ve Ayaş adliyeleri ile bu yerlerde bulunan adalet komisyonları ve cezaevleri,

2003 Yılı

Tek hâkimli asliye teşkilatları dışında kalan ilçe merkezleri varsa bu yerlerde bulunan adli yargı adalet komisyonları ile cezaevleri,

2004 Yılı

Tek hâkimli asliye teşkilatı bulunan ilçe merkezleri ve varsa bu yerlerde bulunan cezaevleri.

Pilot bölgelerde donanım ve iletişim altyapısı kurulmuş, bu bölgelere UYAP Bilişim Sistemi yazılımı yüklenerek gerekli test işlemleri yapılarak Pilot Bölge Uygulaması tamamlanmıştır.

Pilot Bölge Uygulamasının faydaları şu şekilde özetlenebilir:

1. Ülke genelinde mahkemeler, Cumhuriyet başsavcılıkları ve icra daireleri için geliştirilecek uygulama yazılımları aynı olduğundan; emek, zaman ve kaynak israfının önüne geçilmiştir.
2. Tüm adliyelerde uygulama standardı sağlanmıştır.
3. Üretilen her yazılımın belli bir süre test edilmesi, karşılaşılacak hataların en aza indirilmesi sağlanmıştır.

Pilot Bölge Uygulaması tamamlandıktan sonra geliştirilen yazılımın, pilot bölgeler dışında kalan yargı birimlerinde faaliyete geçirilebilmesi ve personelin eğitilebilmesi için 2005 yılında yaygınlaştırma faaliyetlerine başlanmıştır. Ayrıca, 2005 yılında UYAP Uzaktan Eğitim Bilgi Sistemi de faaliyete geçirilmiştir.

UYAP I ve UYAP II sürecinde yapılan çalışmalar Havelsan A.Ş. ile ortak yürütülerek 2008 yılında da geliştirme ve sistem yönetimi dâhil tüm süreçler Havelsan A.Ş.’den devralınarak Adalet Bakanlığı öz kaynaklarıyla idame ettirilmeye başlanmıştır. Halen UYAP Bilişim Sistemi çalışmaları Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. (https://www.uyap.gov.tr/Kitap)

• UYAP Amaç ve Hedefleri

Adalet Bakanlığı tarafından Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP); bilgi toplumu çerçevesinde, e-Dönüşüm ve e-Devlet sürecinde gerekli tüm teknolojik gelişmeleri kullanarak Adalet Bakanlığı teşkilatı, bağlı ve ilgili kuruluşları ile yargı birimlerinin donanım ve yazılım olarak iç otomasyonunu ve benzer şekilde bilgi otomasyonu sistemlerini kurmuş kamu kurum ve kuruluşları ile dış birim entegrasyonunu sağlamak, avukat ve vatandaşlara internet üzerinden yargı hizmeti sunmak suretiyle güvenilir e-adaleti gerçekleştirmek amacıyla uygulamaya konulmuştur.

UYAP, üretkenliği ve verimliliği artırmak için geliştirilen; ölçeklenebilir, çoklu kullanıcılı ve iş odaklı yönetim bilişim sistemlerinin en iyi uygulamalarından birini oluşturmaktadır.

UYAP ile hedeflenenler:

-hızlı, etkin, güvenilir, adil, verimli, şeffaf ve etik değerlere uygun bir yargılama mekanizması oluşturulması,

-doğru ve tutarlı bilginin mevzuatın tanıdığı yetkiler çerçevesinde istenilen zamanda hızlı ve kolayca elde edilmesi ve paylaşımı,

-her türlü idari faaliyetler ile denetim, teftiş ve soruşturmanın hızlı ve etkin bir şekilde yürütülebilmesidir.

Adaletin temel prensiplerinden en önde gelenleri şüphesiz uygulamaların süratli ve ekonomik olmasıdır. Bu husus yargı faaliyeti açısından Anayasa’mızın 141. maddesinde “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” şeklinde hükme bağlanmıştır.

 Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminin temel amaçlarını ifade eden daha hızlı, daha güvenilir, daha ekonomik ve daha şeffaf ilkeleri de bu madde kapsamında şekillendirilmiştir.

UYAP Bilişim Sisteminin bu dört temel amacı dışındaki amaçları şunlardır:

1. Fonksiyonel ve etkili bir yargı sistemi oluşturmak,
2. Bürokratik prosedürü en aza indirmek,
3. Yargı teşkilatının iş yükünü azaltmak,
4. Kâğıtsız ofis ortamına geçiş sağlamak,
5. Tüm yargısal faaliyetleri elektronik ortamda gerçekleştirmek,
6. Avukat ve vatandaşlara elektronik ortamda yargı hizmeti sunmak,
7. Yargı teşkilatında etkili bilgi standardını, düzenli belge alışverişini ve iş akışını sağlamak.

Bu amaçlar doğrultusunda bir proje olarak hayata geçirilen ve proje aşamasında Ulusal Yargı Ağı Projesi olarak adlandırılan sistem, amaçların yerine getirilmesiyle birlikte bir bilişim sistemine dönüşerek Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi olarak adlandırılmaya başlanmıştır. (https://www.uyap.gov.tr/Kitap)

5. Uyap Aşamaları

UYAP’ın uygulamaya geçirilmesinde kapsamının ve mevcut ihtiyaçların tespiti amacıyla öncelikle fizibilite çalışmaları yapılmış, çalışmalar sonunda düzenlenen rapora göre, projenin kısa bir sürede bitirilmesinin mümkün olmadığı anlaşılmış, yıllara sâri olarak, merkez ve taşra olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. Merkez aşaması (Bakanlık Teşkilatı) “UYAP I” ve taşra aşaması (Yargı Birimleri) “UYAP II” olarak adlandırılmıştır.

UYAP, hedefin büyüklüğü nedeniyle aşamalar halinde yürütülmüş, başarı sağlanması üzerine yaygınlaştırma safhasına geçilmiştir. UYAP ile eş zamanlı olarak yazılımlar yapılmış, bilgisayar eğitimleri verilmiş, yerel iletişim ağ, donanım ve geniş alan ağ altyapıları oluşturulmuş, yazılımsal ve donanımsal müdahalelerde bulunacak teknik ekipler kurulmuş, mevzuat değişiklikleri ve kurumsal yapılanmalar gerçekleştirilmiştir.

5.1. UYAP I (Bakanlık Teşkilatı)

UYAP I, Adalet Bakanlığı merkez teşkilatını kapsamaktadır. Adalet Bakanlığı tarafından 2000 yılında projenin temelini oluşturacak Donanım, Yapısal Kablolama ve Yazılım Teknik Şartnamelerinin hazırlanması üzerine, 20 Ağustos 2000 tarihinde Adalet Bakanlığı ile HAVELSANA.Ş. arasında yapılan sözleşme ile UYAP I çalışmalarına başlanmıştır.

2013 yılından bu yana UYAP I ekranlarının işlevselliğini kaybetmesi ve günümüz bilişim teknolojilerinden uzak olması nedeniyle UYAP I uygulamalarının UYAP II uygulamalarına aktarılması çalışmalarına başlanılmıştır. Bu kapsamda Bakanlık Merkez birimleri ile görüşülmüş, ekran analiz ve tasarımları yapılmıştır. Belirlenen proje doğrultusunda ekranların yazılım çalışmaları yapılmakta olup, biten ekranlar uygulamaya eklenmektedir.(Bu görsel https://www.uyap.gov.tr/Kitap linkinden alınmıştır)

Personel Yönetimi alt sistemi, hâkim, savcı ve bunların dışındaki personele ait işlemlerin gerçek- leştirildiği alt sistemdir. Bu alt sistemde teşkilatlandırma ve kadro işlemleri, personel işlemleri, personel atama faaliyetleri, personel moral faaliyetleri, personel sicil, kıdem ve terfi faaliyetleri, denetleme ve değerlendirme işlemleri yapılmaktadır.

Finansal Yönetim alt sistemi, UYAP Bilişim Sistemi dâhilindeki finans işlemlerinin yapıldığı alt sistemdir. Bu alt sistemde, bütçe yönetimi ve muhasebe işlemleri yapılmaktadır.

Malzeme Yönetimi alt sistemi, merkez ve taşra teşkilatı birimleri içinde kullanılan tüketilebilir ve tüketilemez malzemelerin yönetim işlemlerinin yapıldığı alt sistemdir. Bu alt sistemde, tüketilebilir ve tüketilemez malzeme ihtiyaçlarının tespiti, stok yönetimi ve üretim yönetimi işlemleri yapılmaktadır.

Tedarik Yönetimi alt sistemi, malzeme veya hizmetin tedarikine veya kiralanmasına ilişkin her türlü işlemin yerine getirildiği alt sistemdir. Bu alt sistemde, ihale dosyasının hazırlanması, ihaleye çı- kılması, muayene ve kabul işlemlerinin yapılması, sözleşmelerin takip edilmesi ve yenilenmesi işlemleri yapılmaktadır.

Eğitim Yönetimi alt sistemi, hâkim, savcı, personel ve hükümlülere yönelik tüm eğitim işlemlerinin yapıldığı alt sistemdir. Bu alt sistemde eğitim ihtiyaç analizi, eğitimin planlaması, eğitim kayıtları, eği- timlerin takip edilmesi ve değerlendirilmesi işlemleri yapılmaktadır.

Tutuklu/Mahkûm Yönetimi alt sistemi, tutuklu ve mahkûmlara ilişkin tüm işlemlerin ve cezaev- lerinin takibinin gerçekleştirildiği alt sistemdir. Bu alt sistemde; kayıt ve takip işlemleri, dağıtım/nakil işlemleri, sevk işlemleri, izin işlemleri, disiplin işlemleri, çalışan mahkûm işlemleri, ceza süresinin he- saplanması işlemleri, salıverilme işlemleri ve sağlık işlemleri yapılmaktadır

Doküman Yönetimi alt sistemi, dokümanların tüm yaşam döngüleri boyunca geçirdiği oluşturulma, değiştirilme, kopyalanma, merkezi olarak saklanma, dağıtılma, aranma, yayımlanma ve arşivlenme gibi aşamaların elektronik ortamda yönetilmesi işlemlerinin gerçekleştirildiği alt sistemdir.

Karar Destek Yönetimi alt sistemi, proje dâhilinde tüm faaliyetler için gerekli bilgi altyapısını hazırlayan, bu altyapıdan gerekli bilgileri alıp kullanıcıların bunlara kolaylıkla ulaşmasına yardımcı olan ve sağlıklı karar vermelerini destekleyen etkileşimli modelleme araçlarının sağlandığı alt sistemdir. Bu alt sistemde, bilgi altyapısını oluşturma işlemleri, raporlama işlemleri ve uyarlama işlemleri yapılmaktadır.

Genel Destek alt sistemi, idari ve yargı sistemi dışında kalan ancak bu sistemin işleyişine hizmet eden faaliyetlerin gerçekleştirildiği alt sistemdir. Bu alt sistemde; arşiv, inşaat/onarım ve sabit sistem yönetimi işlemleri yapılmaktadır.  (https://www.uyap.gov.tr/Kitap) 

6.2. UYAP II (Yargı Birimleri)

UYAP II, yargı birimlerini kapsamakta olup taşra teşkilatında bulunan tüm birimlerin (Cumhuriyet başsavcılıkları, adli ve idari mahkemeler, icra ve iflas daireleri, ceza infaz kurumları, adli tıp birimleri ve denetimli serbestlik birimleri vb.) yargı ve yargı destek faaliyetlerinin hızlı ve etkin bir şekilde otomasyona geçirilmesini amaçlar.

UYAP II, adli ve idari yargı birimlerinin ve taşra teşkilatımızın gereksinimi doğrultusunda şekillenmiştir.

Kapsamdaki birimlerin kurulan geniş alan ağı ve yerel alan ağları vasıtasıyla bir merkezde tutulacak bilgilere doğrudan erişebilmesi, tüm faaliyetlerini kâğıtsız ortam prensibine göre elektronik ortamda yürütebilmesi mümkün hale getirilmiştir. Yargı personeli dışında avukatlar ve vatandaşların da bu sistemden faydalanabilmeleri için alt yapılar kurulmuştur.

(Bu görsel https://www.uyap.gov.tr/Kitap linkinden alınmıştır)

UYAP II-A, taşra teşkilatı sistem gereksinimleri için analiz, ön tasarım, donanım envanter tespiti, yapısal kablolama ve donanım ihtiyaçlarının tespitini kapsamaktadır.

UYAP II-B, Ankara ili dâhil 13 ilçe ve Trabzon Bölge İdare Mahkemesi Başkanlığı için yapısal kablolama ve donanım ihtiyaçlarının tespitini ve tedarikini kapsamaktadır.

UYAP II-C, taşra birim otomasyonunda mahkemelerin, savcılıkların, icra ve iflas dairelerinin, ce- zaevlerinin, adli tıp kurumunun yazılım, donanım, geniş alan ağı, yapısal kablolama ve statik kesintisiz güç kaynağı tedarikini kapsamaktadır.

UYAP II-D/E, taşra teşkilatında kullanılmak üzere donanım teminini kapsamaktadır.

UYAP II-F, destek ve yaygınlaştırma işlemlerinin yapılmasını kapsamaktadır. Ayrıca, UYAP Bilişim Sistemi uygulama yazılımlarını öğrenmek için sürekli bir eğitim ortamının sağlanması, UYAP Bilişim Sistemi ekranlarında yapılan güncellemelere ilişkin personelin eğitilmesi, göreve yeni başlayan hâkim, savcı ve diğer personelin UYAP Bilişim Sistemi ekranları hakkında bilgi sahibi olması, personelin bilgilerinin yenilenmesi gibi eğitim ihtiyaçlarının zaman ve mekâna bağlı kalınmaksızın sürekli olarak karşılanması ile yüz yüze eğitim faaliyetleri nedeniyle yapılan harcamaların önüne geçilmesi amacıyla UYAP II-F kapsamında 2005 yılında UYAP Uzaktan Eğitim Bilgi Sistemi de kurulmuştur.

UYAP II-G, sistemin bakım ve idamesi için ihtiyaç duyulan teknik personelin, yardım masası hizmetleri için ihtiyaç duyulan personelin ve uzman kullanıcıların eğitilmesini ve yaygınlaştırma safa- hatına devam edilmesini kapsamaktadır. Yaygınlaştırma sürecinde esaslı çalışmalar için (muayene ve kabul işlemleri) karar mercii UYAP Yürütme Kuruludur. UYAP Yürütme Kurulu, ağır ceza merkezlerin- de adli yargı adalet komisyonu; bölge idare mahkemeleri başkanlığında idari yargı adalet komisyonudur. Yaygınlaştırma çalışmalarının koordineli bir şekilde tüm taşra birimlerinde yürütülebilmesi için UYAP sorumlusu bu aşamada belirlenmiştir. UYAP sorumlusu, adli yargı birimlerinde Cumhuriyet Başsavcısı; idari yargı birimlerinde ise Bölge İdare Mahkemesi Başkanıdır. Uzman kullanıcılar ise kendi yargı bi- riminde yaygınlaştırma çalışmalarında koordineli bir şekilde çalışacak ve ilgili yargı biriminde UYAP destek uzmanı olarak görev yapacak personeldir.

UYAP II-H, dizüstü bilgisayar ve diğer donanımların temini ve tedarikini,

UYAP II-İ, sistem merkezinin güçlendirilmesi faaliyetlerini,

UYAP II-J, sistemde değişen ve yeni oluşan ihtiyaçlara göre sistemin dinamik olarak yeniden ya- pılandırılmasını, önleyici tedbirlerin alınmasını, risk yönetim faaliyetleri için teknik personel desteğini,

UYAP II-K, sistem merkezlerinin yapılandırılmasını,

UYAP II-L, sistemin geliştirilmesi için IBM yazılım lisansları tedarikini

UYAP II-M, yeni ihtiyaç duyulan donanımların teminini kapsamaktadır. (https://www.uyap.gov.tr/Kitap )

7. UYAP II Fonksiyonel Mimarisi

UYAP II fonksiyonel mimarisi; Yargılama Hizmetleri, Kaynaklar/İdari Yönetim, Ortak Uygulama Yönetimi ve Destek Hizmetler Yönetimi olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.

8.Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının genel olarak temel politika ve öncelikleri:

• Adalet Bakanlığı birimleri ile yargı birimlerinde, güvenilir bir adalet sistemine ulaşmak amacıyla ve adalet hizmetlerinin daha etkili, hızlı, adil, verimli ve şeffaf bir şekilde verilebilmesi için, bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkili bir şekilde kullanılması, bu amaçla Uyap Eylül 2021 olağan güncellemesi ile UYAP Portal Sayfası, teknoloji ve tasarım yönünden bütünüyle yenilenmiş olup, artık modern tarayıcılarda (Microsoft, Edge, Firefox, Chrome vs.) çalışabilir hale getirilmiştir.
• Adalet politikalarını, adalet hizmetlerinin daha hızlı ve etkin sunulması için izlenecek yol ve yöntemleri belirlemek ve benzeri amaçlarla UYAP’taki verilerden etkili raporlar ve istatistikler üretmek için raporlama, veri ambarı yapısının oluşturulması,
• Yargı birimlerine Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) kurulması,
• Adliyelerde, avukat ve vatandaşların işlerini zaman kaybetmeden ve kolay şekilde halledebilmeleri için duruşma bilgileri ve adli işlemleriyle ilgili gidecekleri yer ve zaman gibi konularda bilgilendirilmeleri amacıyla adliye destek sistemlerinin kurulması,
• Adalet Bakanlığı birimleri ile yargı birimlerince kullanılan UYAP’ın kesintisiz ve en iyi performansta hizmet vermesi, bu amaçla UYAP’ın yazılım, donanım, bilişim ağları ve sistem altyapısının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi,
• E-imza kullanımının yaygınlaştırılması ve kâğıtsız ofis ortamına geçilmesi,
• UYAP ile dış kurum bilgi sistemlerinin entegrasyonuna devam edilmesi,
• Avukat, vatandaş ve kurumlara adalet hizmetlerinin bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığıyla sunulması, bu amaçla avukat, vatandaş ve kurumlara UYAP’ın sunduğu imkânların tanıtılması,
• HSK ve yüksek yargı organlarının bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmasının desteklenmesi,
• Kamu kurumlarıyla birlikte çalışabilirliğin sağlanması, kaynakların etkin kullanımı ve mükerrer yatırımların önlenmesi amacıyla UYAP DYS ile Editör’ün diğer kamu kurumlarına verilmesi,
• Mevzuat ve içtihatlara bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığıyla erişim imkânlarının geliştirilmesi,
• UYAP’tan alınan verilerle yargı çalışanlarının performanslarının ortaya konulması,
• Bilişim sistemlerinin güvenliğinin sağlanması,
• E-Adalet alanında Türkiye’nin öncü rol edinmesi için UYAP’ın yurt dışına tanıtılması.

9.  UYAP Ödüller

(https://uyap.gov.tr/UYAP-Odulleri) 

• 2004, 2005 e-TR Ödüllerinde UYAP, birincilik ödülü almıştır.
• 2008 e-TR Ödüllerinde UYAP SMS Bilgi Sistemi, birincilik ödülü almıştır.
• Avrupa Birliği Komisyonu ve Avrupa Konseyi “Adaletin Kristal Terazisi” Yarışmasında UYAP, ikincilik ödülü almıştır.
• Oracle tarafından düzenlenen En Çevreci Proje ve Teşebbüsler Yarışmasında UYAP, dünya çapında ödül kazanan 15 proje arasına girmiştir.
• Ulusal Bilişim Kurultayı Bilişim 09’da Adalet Bakanlığı UYAP ile 3 ödül birden almıştır.

Bilişim 09 Kamu Uygulama Ödülü,

Uzaktan Eğitim Uygulaması ile “E-Eğitim Kategori Birincisi”,

Uzaktan Eğitim Web Sitesi ile “En İyi Web Sitesi Kategori Birincisi”.

• Avrupa e-Devlet Ödüllerinde UYAP SMS Bilgi Sistemi, birincilik ödülü almıştır.

Bilgisayar Dünyası Onur Programında UYAP, Seçkin (Laureate) Proje Altın Madalya Ödülünü almıştır.

• 2010 Bilişim Yıldızları e-Dönüşüm Yarışmasında UYAP, 5 Ödül almıştır.

e-Hizmet kategorisinde; UYAP Vatandaş Portalı, kategori birincisi,

e-Hizmet kategorisinde; UYAP SMS Bilgi Sistemi, kategori üçüncüsü,

e-Mobil kategorisinde; UYAP SMS Bilgi Sistemi, kategori ikincisi,

e- Devlet (e-tr) kategorisinde; UYAP Vatandaş Portalı, kategori birincisi,

En iyi web sitesi kategorisinde; http://vatandas.uyap.gov.tr/, kategori

birincisi.

• Birleşmiş Milletler Kamu Hizmetleri Ödüllerinden ikisi UYAP Bilişim Sistemine

verilmiştir.

UYAP SMS Bilgi Sistemi, birincilik ödülü,

UYAP, ikincilik ödülü.

• UYAP Kurum Portal Bilgi Sistemi, e-TR 2012 birincilik ödülü kazanmıştır.
• UYAP Veraset Projesi (Mirasçılık Belgesinin Elektronik Ortamda Hazırlanması),

IDC Türkiye CIO Zirvesi 2015’te Awards Best IT Cost Efficiency Project of the

Year in Türkiye 2015 (2015 Yılı En İyi Bilgi Teknolojileri Maliyet Etkinliği

Projesi) dalında ikincilik ödülü.

• IDC International Data Corporation tarafından düzenlenen 7. IDC CIO

TurkeySummitÖdüllerinde; 3 farklı kategoride 5 farklı ödül kazanmıştır.

*Yılın En İyi Bilişim Teknolojileri ile Kurumsal Hedeflere Katkı Sağlama Projesi

Birincilik Ödülü, “e-dava” projesi

Üçüncülük Ödülü, “SEGBİS” projesi

*Yılın En iyi Değişim Yönetimi Projesi

İkincilik Ödülü, “e-dava” projesi

Üçüncülük Ödülü, “Kolluk Bilişim Sistemi” projesi

*Yılın En İyi Bilişim Teknolojileri Maliyet Düşürme Projesi

İkincilik Ödülü, “SEGBİS” projesi

• UYAP Bilişim Sistemi (e-National Judicial System) WSIS (Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi) 2016 ödüllerine e-Devlet kategorisinden aday gösterilmiş ve birincilik ödülü almıştır.

2017 Yılında Alınan Ödüller

IDC International Data Corporation tarafından düzenlenen 8. IDC CIO Turkey

Summi tÖdüllerinde; Yılın En İyi BT ile Kurumsal Hedeflere Katkı Sağlama Projesi

kategorisinde e-Satış Portalı Birincilik Ödülü almıştır.

• IDC International Data Corporation tarafından düzenlenen IDC Türkiye Kamu Teknoloji Ödüllerinde 2 farklı kategoride 3 farklı ödül kazanmıştır.

*Yılın En İyi İş Etkinleştirme Projesi

Birincilik Ödülü, “HÜNSİS(Hükümlü- Hükümözlü Nakil Sistemi)”

projesi

*Yılın En İyi İnovasyon Projesi

İkincilik Ödülü, “Adli Veri Bankası” projesi

Üçüncülük Ödülü, “Kurum Portal Bilgi Sistemi” projesi

2018 Yılında Alınan Ödüller 

ABD merkezli sektörel araştırmalar kurumu International Data Corporation (IDC) tarafından düzenlenen IDC Kamu Bilişim Yöneticileri Zirvesinde 3 farklı kategoride birincilik ödülü

2020 Yılında Alınan Ödüller

WSIS 2020 Şampiyonluk (WSIS Prize 2020 Champion) ödülüne hak kazanmıştır.

2021 Yılında Alınan Ödüller

BM’nin bilgi ve iletişim sektöründen sorumlu kuruluşu ITU tarafından WSIS Prizes e-Employment kategorisinde “Our Actions Against Coronavirus (COVID-19)” Şampiyonluk ödülü kazanmıştır.

2023 Yılında Alınan Ödüller

Birleşmiş Milletlere bağlı Uluslararası Telekomünikasyon Birliğince düzenlenen WSIS Prizes 2023 (Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi Ödülleri) BİPES (Bireyselleştirilmiş Personel Eğitim Sistemi) Projesi e-öğrenme (e-learning) kategorisinde “BIPES (Individualized Personnel Training System)” (Bireyselleştirilmiş Personel Eğitim Sistemi ) WSIS 2023 Birincilik ödülü

 

 

———————————————————————————————————————————————-

Bu ders notları ve tüm içeriği ile ilgili Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleriyle  korunan mali (İşleme, yayma, çoğaltma, temsil,  İşaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı) ve manevi fikri hakların tümü Avukat Öğretim Görevlisi Özge EVCİ ERALP’e aittir. Bu ders notları izinsiz çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve izin alınmadan kullanılamaz, internet sitelerinde yayınlanamaz.

 Av.-Öğretim Görevlisi Özge Evci Eralp 2023-2024